عفونت و بیوفیلم در مراقبت از زخم و پوست | مانیکان
بیوفیلم چیست؟ بیوفیلم یا تجمع باکتریایی، میکروارگانیسم‌هایی هستند که در قندها و پروتئین‌ها نفوذ کرده‌اند. بیوفیلم در عرض ٢٤ ساعت در زخم تشکیل می‌شود.
وقتی میکرو ارگانیسم‌ها به بافت موضعی آسیب می‌زنند و روند ترمیم زخم به تعویق می‌اندازند، احتمال عفونت وجود دارد.
در این بخش ما درمورد این موضوعات توضیح می‌دهیم:
- آگاهی از نحوه‌ی عفونت و کنترل احتمال آن
- بیوفیلم و نقش آن در عفونت
- نحوه‌ی پیشگیری و کنترل بیوفیلم
- گزینه‌های درمانی با استفاده از فناوری بیاتین سیلیکون نقره سه‌بعدی
کنترل خطر عفونت
٢٤% از پزشکان بر این باورند که هنگام درمان زخم، عفونت یکی از چالش‌ها به شمار می‌آید.
برای کاهش خطر عفونت و تسهیل روند درمان، بهترین راه استفاده از پانسمانی سازگار با بستر زخم است که اگزودا و باکتری را جذب می‌کند.
این بخش به شما کمک می‌کند تا درک بهتری از عفونت زخم، دلایل ایجاد عفونت، نقش میکرو ارگانیسم‌ها، مراحل عفونت و نحوه‌ی تشخیص زخم عفونی داشته باشید.
آگاهی از عفونت
زخم عفونی چیست؟
وقتی میکرو ارگانیسم‌ها به بافت موضعی آسیب می‌زنند و روند ترمیم زخم به تعویق می‌اندازند، احتمال عفونت وجود دارد.
میکرو ارگانیسم‌ها باعث تحریک واکنش ایمنی در بدن بیمار می‌شوند. موفقیت این واکنش به توازن دو چیز بستگی دارد:
- قدرت سیستم ایمنی بدن بیمار
- میزان و شدت بیماری‌زایی پاتوژن‌ها
چه عواملی باعث عفونت زخم می‌شوند؟
زمانی که میزان و شدت بیماری‌زایی پاتوژن‌ها برای سیستم ایمنی بیمار بیش از حد باشد، زخم عفونت می‌کند.
میکرو ارگانیسم‌ها در این میان چه نقشی دارند؟
لازم است این نکته را در نظر داشته باشید که تمام زخم‌ها حاوی میکرو ارگانیسم هستند و وجود میکرو ارگانیسم الزاماً به معنی عفونت زخم نیست. به یاد داشته باشید که:
- ممکن است وضعیت باکتریایی زخم بسته به عوامل موضعی، محیطی و عمومی (کل بدن) تغییر کند
- عفونت زخم معمولاً به تدریج اتفاق می‌افتد
عفونت زخم چه مراحلی دارد؟
توازن میکروبی زخم را می‌توان مثل یک زنجیره توصیف کرد. تعداد و بیماری‌زایی میکرو ارگانیسم‌ها به تدریج افزایش پیدا می‌کند. وقتی این اتفاق می‌افتد، سیستم ایمنی بیمار طبق آن واکنش نشان می‌دهد.
شکل زیر پنج مرحله‌ی عفونت زخم را نشان می‌دهد:
- آلودگی
- رشد و تکثیر عامل عفونی
- عفونت موضعی
- گسترش عفونت
- عفونت سیستمیک
چطور می‌توان تشخیص داد که زخم عفونت کرده است؟
تشخیص عفونت در زخم‌های مزمن مشکل است. با انجام معاینات کلی، می‌توانید احتمال عفونت را ارزیابی کنید. به این صورت می‌توانید زخم را کنترل کرده و خطر عفونت را کاهش دهید.
اگر برای تشخیص عامل عفونت به آزمایشات میکروسکوپی مدرن دسترسی ندارید، می‌توانید از این روش‌ها کمک بگیرید:
- بررسی علائم و نشانه‌های بالینی
- کشت زخم برای تشخیص عامل عفونت و مقاومت احتمالی به آنتی‌بیوتیک‌ها
علائم بالینی عفونت زخم چیست؟
در این جدول، فهرستی از علائم و نشانه‌های عفونت موضعی یا عمومی آورده شده که هنگام معاینه‌ی زخم باید در نظر داشته باشید.
| علائم عفونت موضعی | علائم عفونت عمومی |
| افزایش دردقرمزی پوستادم (ورم)گرمای موضعیطولانی شدن روند بهبودیزبری و برآمدگی زخمبوی بد زخمفرورفتگی زخم | افزایش قرمزی پوستپیرکسیا (تب)دمل/ چرکشکاف زخمسلولیت (عفونت بافت)بی‌قراری بیمارافزایش تعداد گلبول‌های سفید خونلنفانژیت (عفونت سیستم لنفاوی) |
عفونت چگونه درمان می‌شود؟
اگر مشکوک به عفونت هستید، اول باید بار میکروبی زخم را کاهش دهید. این کار با روش‌های زیر قابل انجام است:
- شستشوی زخم هنگام تعویض پانسمان
- دبریدمان مواد سطحی و غیرقابل رشد زمینه‌ای یا بافت ناسالم. این کار، بار میکروبی را مختل کرده و از تشکیل بیوفیلم پیشگیری می‌کند.
- نظارت بر روند ترمیم زخم و معاینه‌ی مجدد آن برای اطمینان از این‌که به اهداف درمانی دست پیدا کرده‌اید. این کار باید دست کم هفته‌ای یک بار یا در حالت مطلوب‌تر هنگام تعویض پانسمان انجام شود.
درمان انواع خاصی از عفونت
اگر علائم عفونت زخم وجود دارد، می‌توانید از داروهای ضدمیکروب موضعی استفاده کنید. اگر عفونت بیشتر از محدوده‌ی زخم گسترش پیدا کرد، لازم است از داروهای ضدمیکروبی سیستمیک استفاده کنید.
اگر علائم عفونت سیستمیک وجود داشت، فوراً با پزشک یا متخصص زخم مشورت کنید.
بیوفیلم و نقش آن در عفونت زخم
بیوفیلم یا تجمع باکتریایی، میکروارگانیسم‌هایی هستند که در قندها و پروتئین‌ها نفوذ کرده‌اند. بیوفیلم در عرض ٢٤ ساعت در زخم تشکیل می‌شود.
بیوفیلم چه تأثیری بر ترمیم زخم دارد؟
بیوفیلم احتمالاً مهم‌ترین عاملی است که روند ترمیم زخم را به تعویق می‌اندازد. همان‌طور که در شکل ٢ نشان داده شده، بیوفیلم با تأثیری که روی واکنش التهابی دارد روند بهبودی را طولانی‌تر می‌کند.
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد بیوفیلم تقریباً در تمام زخم‌های مزمن وجود دارد. بنابراین اگر تشخیص دادید که زخم مزمن بیمار شما دچار عفونت شده، توصیه می‌شود از دستورالعمل‌هایی در جهت پیشگیری و مقابله با بیوفیلم پیروی کنید.
دو نوع تشکیل باکتری
باکتری‌ها اغلب سلول‌هایی هستند که به سرعت تکثیر می‌شوند. به این مورد «نوع پلانکتونیک» گفته می‌شود و عمدتاً به عفونت‌های حاد مربوط است. باکتری می‌تواند باعث تجمع سلول‌هایی شود که رشد آن‌ها به آهستگی صورت می‌گیرد-این نوع تشکیل عفونت، «بیوفیلم» نامیده می‌شود. شایع‌ترین عوامل تشکیل‌دهنده‌ی بیوفیلم، استافیلوکوک اورئوس و سودوموناس آئروژینوزا است.
همه‌چیز درمورد بیوفیلم
نحوه‌ی تشخیص بیوفیلم چگونه است؟
به دلایل زیر، ممکن است تشخیص بیوفیلم مشکل باشد:
- بیوفیلم‌ها ترکیباتی میکروسکوپی هستند که مشاهده‌ی آن‌ها با چشم غیرمسلح امکان‌پذیر نیست. بنابراین برای تشخیص آن‌ها باید از یک میکروسکوپ قوی استفاده کنید.
- در حوزه‌ی بالینی بهترین روش تشخیص، نمونه‌برداری از بافت است. با این حال، بیوفیلم کوچک است و به‌طور مساوی در سطح زخم پراکنده نشده است. به همین دلیل ممکن است شناسایی آن سخت باشد.
نشانه‌های عفونت زخم چیست؟
به دلیل هزینه و زمان موردنیاز برای نمونه‌برداری و مشاهدات میکروسکوپی، اکثر پزشکان با علائم شایع عفونت زخم، بیوفیلم‌ها را شناسایی می‌کنند. برخی از این علائم شامل:
- بافت مرده
- افزایش اگزودا
- گرانوله‌ی ضعیف/ هایپر گرانوله
- بوی بد
- به تعویق افتادن روند بهبودی
اگر با کنترل زخم و دریافت خدمات درمانی مناسب، باز علائم عفونت وجود داشت یعنی در زخم بیوفیلم وجود دارد.
چه زمانی می‌توان احتمال داد که بیوفیلم وجود دارد؟
این سوالات را از خودتان بپرسید:
- آیا تمام اقدامان تشخیصی و درمانی انجام شده است؟
- آیا روند بهبودی زخم طبق انتظار پیش نرفته است؟
- آیا علامت عفونت موضعی یا التهاب وجود دارد؟
اگر دست کم به دو سوال پاسخ مثبت دادید، درمان بالینی بیوفیلم گزینه‌ی مناسبی است.
