تشخیص و درمان درماتیت اطراف زخم | مانیکان
سلامت پوست اطراف زخم در مراقبت از زخم بسیار اهمیت دارد. هر مشکلی در پوست اطراف زخم بر روند ترمیم زخم تأثیر منفی می‌گذارد. علاوه‌برآن، عوارض ناشی از اختلالاتی که در پوست اطراف زخم ایجاد می‌شود، می‌تواند بر کیفیت زندگی بیمار نیز تأثیر بگذارد و ریسک ابتلا به زخم‌های عفونی را افزایش دهد. درماتیت اطراف زخم یکی از مشکلات شایع در میان بیماران مبتلا به زخم‌های مزمن است. لازم است متخصصان مراقبت از زخم و همچنین متخصصان امراض پا با شناسایی و درمان عوارض ناشی از این اختلال، نتایج درمانی بهتری را برای بیماران رقم بزنند.
درماتیت اطراف زخم چیست؟
لبه‌های ٤ سانتی‌متری از اطراف زخم Periwound نامیده می‌شود. سلامت این بخش از پوست برای ترمیم زخم بسیار اهمیت دارد. در بیماران مبتلا به زخم‌های مزمن ممکن است این قسمت از پوست سلامت خود را از دست بدهد. یکی از عوارض شایع که اغلب بیماران مبتلا به زخم مزمن با آن روبه‌رو می‌شوند، درماتیت اطراف زخم است.
درماتیت اطراف زخم نوعی التهاب است که با اریتماتوز و خارش پوست همراه است. درماتیت در بیماران مبتلا به زخم‌های مزمن، درماتیت تماسی است. طبقه‌بندی‌های بیشتر برای درماتیت تماسی شامل: درماتیت تماسی آلرژیک و درماتیت تماسی تحریکی است. درماتیت تماسی آلرژیک ممکن است منجر به واکنش‌های آلرژیک به ماده‌ای در پانسمان زخم شود. با این حال، در بیشتر موارد، درماتیت تماسی تحریکی ناشی از تماس با عوامل تحریک‌کننده در ترشحات زخم است.
درماتیت اطراف زخم اغلب نوعی آسیب پوستی ناشی از رطوبت به حساب می‌آید. در مقایسه با زخم‌های حاد، ترشحات زخم‌های مزمن حاوی مقادیر بیشتری آنزیم پروئتولیتیک هستند که به لایه‌ی پوست آسیب می‌زنند. برداشتن پانسمان زخم به صورت تهاجمی ممکن است منجر به برداشته شدن لایه‌های رویی پوست و آسیب‌دیدگی پوست اطراف زخم شود.
کنترل درماتیت اطراف زخم: تشخیص و درمان
برای تشخیص درماتیت اطراف زخم لازم متخصص مراقبت از زخم معاینات کلی انجام دهد و پوست اطراف آن را بررسی کند. از آن‌جایی درماتیت اطراف زخم ممکن است بر کیفیت زندگی بیمار تأثیر بگذارد، پزشکان باید مواردی که در معرض ابتلا به عوارض این اختلال پوستی هستند را شناسایی کنند. تشخیص زودهنگام و کنترل عوارض ناشی از درماتیت اطراف زخم، می‌تواند تأثیر مثبتی بر کیفیت زندگی بیمار داشته باشد.
ارزیابی‌های بالینی
برای تشخیص دقیق درماتیت اطراف زخم باید سابقه‌ی درمانی بیمار بررسی شده و پوست معاینه شود. هنگام تعویض پانسمان لازم است هر بار پوست اطراف زخم بررسی شود. این بررسی شامل معاینه‌ی پوست، مشاهده‌ی تغییر رنگ یا بافت آن یا تغییراتی در ظاهر آن است. هرگونه علائمی مانند خارش، درد یا سوزش در محل زخم باید بررسی شود. تغییرات در پوست، زائده‌های پوستی یا خراشیدگی‌های روی پوست را در نظر داشته باشید.
برخی از علائمی که نشان‌دهنده‌ی درماتیت است: قرمزی، خارش پوست، افزایش دمای پوست و احساس سوزش. چیزی که هنگام بررسی پوست اطراف زخم باید در نظر داشته باشید این است امکان دارد التهاب و تغییر رنگ پوست در افرادی با پوست تیره متفاوت باشد. برای مثال، قرمزی پوست ممکن است روی پوست‌های تیره زیاد مشخص نباشد.
هنگام معاینات باید مشخصات بیمار را نیز در نظر داشته باشیم. برخی از این‌ها شامل سن، ابتلا به چند بیماری به‌صورت همزمان، تغذیه و سابقه‌ی ابتلا به اختلالات پوستی است. نارسایی‌هایی وریدی نیز ممکن است باعث وخامت درماتیت اطراف زخم و مسریشن پوست شوند. پزشکان درمورد بهترین روش مراقبت از زخم و کنترل آن آگاهی دارند. بنابراین لازم است برای پیشگیری از آسیب‌دیدگی زخم با یک پزشک مشورت کنید.
از بین بردن عامل ایجاد کننده
از آن‌جایی که درماتیت تماسی با هر نوع محرکی ملتهب می‌شود، برداشتن عامل محرک بخش مهمی از روند درمان است. ترشحات زخم یکی از شایع‌ترین عوامل ایجاد درماتیت هستند، بنابراین پماد زینک، پترولاتوم یا دیگر محافظت‌کننده‌های پوستی باید مورد استفاده قرار بگیرند. اگر عامل محرک، پانسمان زخم باشد باید پانسمانی با مواد دیگر جایگزین آن شود. برخی از بیماران به دلیل استفاده از شوینده‌های زخم به درماتیت مبتلا می‌شوند. بنابراین استفاده از شوینده‌های زخم در این بیماران ممنوع است و در عوض باید از محلول سالین (آب‌نمک) استفاده شود. به‌طور خلاصه، باید با استفاده از کرم‌های محافظت از پوست و شستشوی مرتب از پوست اطراف زخم در برابر عوامل محرک مراقبت کنید.
کنترل ترشح زخم
شایع‌ترین عامل ایجاد درماتیت اطراف زخم، رطوبت است (آسیب‌دیدگی پوست ناشی از اگزودای بیش از حد در زخم). بنابراین، انتخاب پانسمان مناسب برای کنترل ترشح زخم ضروری است. برای زخم‌هایی که میزان ترشحات آن بیشتر است، ممکن است پانسمان‌های جاذب مانند هیدروفایبر یا هیدروژل مناسب‌تر باشند. نباید از پانسمان‌های جذبی استفاده کنید زیرا این احتمال وجود دارد که منجر به مسریشن پوستی شود.
فشار درمانی
بیماران مبتلا به زخم‌های وریدی به دلیل نارسایی وریدی اغلب در معرض ابتلا به درماتیت استاز قرار دارند. پوست اطراف زخم در این افراد به دلیل هموسیدرین که ناشی از تجزیه‌ی گلبول‌های قرمز خون است، دچار لکه‌های پوستی می‌شود. فشار درمانی برای بیماران مبتلا به زخم‌های وریدی کاربرد دارد زیرا ورم موضعی را کاهش می‌دهد و به درمان درماتیت اطراف زخم کمک می‌کند. خون کافی در اندام تحتانی باید پیش از شروع کامپرشن تراپی با استفاده از شاخص فشار مچ‌پا-بازویی (ABI) مشخص شود.
درمان با دارو
درمان درماتیت اطراف زخم شامل استفاده از کورتیکواستروئید موضعی، آنتی‌هیستامین خوراکی و مرطوب‌کننده‌ها است. برای انتخاب مرطوب‌کننده‌ی پوست باید اطمینان داشته باشید که محصول مورد نظر حساسیت‌زا نبوده و همچنین عاری از مواد عطری باشد. کرم‌های موضعی مانند پمادها و پودرها می‌تواند برای پوست‌های حساس در اطراف زخم مورد استفاده قرار بگیرند. بعضی از گزینه‌های موجود شامل پمادهای پترولاتوم، زینک اکساید و محصولات پوستی سیلیکونی است.
ارتقای سلامت زخم
سلامت پوست اطراف زخم برای ترمیم زخم ضروری است. پوست‌های خشک بیشتر در معرض ترک‌خوردگی، التهاب یا خراشیدگی قرار دارند. در پوست‌های سالم رطوبت کافی وجود دارد. با این حال احتمال خشک شدن پوست اطراف زخم بیشتر است. بنابراین علاوه بر آموزش بیمار درمورد اهمیت استفاده از مرطوب‌کننده‌های پوستی، بیماران باید درمورد روش‌های حفظ سلامت پوست نیز آگاهی داشته باشند. محصولات پوستی حاوی سرامید، اسیدهای چرب ضروری و ویتامین‌ها به سلامت پوست کمک می‌کنند.
درماتیت تماسی یکی از اختلالات شایع در میان بیماران مبتلا به زخم‌های مزمن است. هرچند ممکن است درمان کامل این عارضه امکان‌پذیر نباشد، ولی با روش‌هایی که در بالا گفته شد علائم درماتیت تا حد زیادی قابل کنترل هستند. معاینه‌ی پوست اطراف زخم و همین‌طور آگاهی دادن به بیمار باعث می‌شود با تشخیص زودهنگام و درمان به‌موقع درماتیت اطراف زخم به بهبود آن کمک کنیم.
