زخمهای بستر درجه ٢ چه زخمهایی هستند؟
زخم فشاری که با نام های زخم بستر یا «زخم دکوبیتوس» زخمهای باز یا بستهای هستند که در اثر قطع شدن جریان خون بروز پیدا میکنند. این زخمها بیشتر در اثر نشستن یا دراز کشیدن طولانی مدت به یک حالت ایجاد میشوند. بنابراین پزشکان به این نوع زخمها، زخم بستر میگویند.
افرادی که در معرض خطر بروز زخمهای بستر هستند، کسانی هستند که مشکلات حرکتی دارند و یا روی تخت استراحت میکنند.
این مقاله درمورد زخمهای فشاری، درجههای مختلف آن و علائم مربوط به آن توضیح میدهد. همچنین درمورد عوامل گسترش زخمهای بستر و اطلاعاتی پیرامون تشخیص و درمان آن ارائه توضیحاتی ارائه میدهد.
تعریف
زخم فشاری زمانی بروز میکند که فشار زیاد و طولانی روی قسمت خاصی از بدن وارد شود. این مسئله، باعث میشود که خون کافی به آن ناحیه نرسد و درنتیجه زخم باز یا بسته ایجاد شود.
امکان بروز زخمهای بستر درهرجایی از بدن وجود دارد، ولی بیشتر در نواحی از بدن که دارای استخوان استريال شکل میگیرند، شایع ترین محل ایجاد زخم بستر :
- آرنجها
- زانوها
- دنبالچه
- قوزکها
- پاشنهها
پزشکان زخمهای فشاری را در چهار درجه دستهبندی میکنند. زخم بستر درجه ٢، زخمی است که تا لایههای بالا و زیرین پوست پیشروی کرده ولی به بافت چربی زیرین آسیب نرسانده است.
علائم زخم فشاری درجه ٢ و تفاوت آن با زخمهایی با درجههای دیگر
تفاوت زخم بستر درجه 2 با درجه بندی زخم بستر دیگر:
درجه ١
زخم بستر درجه ١ فقط روی اپیدرم تأثیر میگذارد، یعنی لایهی بالاتر در پوست. در این درجه، پوست معمولاً شکافته نشده است.
علائم مربوط به زخمهای فشاری درجه ١ شامل این موارد هستند:
- تغییر رنگ پوست
- پوستی که در هنگام لمس شدن، دردناک است
- پوستی که از بافت اطراف گرمتر و سفتتر است
- پوستی که دچار سوزش یا خارش شده است
- پوستی که اگر روی آن فشار وارد شود، بهجای سفید شدن تغییر رنگ نمیدهد
درجه ٢
زمانی که زخم بستر به درجه ٢ میرسد، زخم لایهی بالایی و بخشی از لایهی زیرین پوست را شکافته است. این اتفاق معمولاً منجر به زخم باز ولی کم عمق میشود.
احتمال دارد زخم فشاری درجه ٢، کم عمق، چاله مانند یا یک تاول باشد که پر از مایعی شفاف و زردرنگ است.
بعضی از علائمی که به زخمهای بستر درجه ٢ مربوط هستند، شامل:
- درد
- زخمی پر از چرک یا مایع
- متورم شدن یا تغییر رنگ پوست اطراف زخم
درجه ٣
زمانی که زخم فشاری به درجه سوم برسد، زخم از میان لایههای پوست نفوذ کرده و به لایهی چربی زیرین رسیده است. امکان عفونت در این مرحله بالاست.
علائم مروبط به زخمهای بستر درجه ٣، شامل:
- چرک و مایع سبزرنگ که از زخم خارج میشود
- بافت نکروز یا بافتمردگی
- بوی بد
- تب
درجه ٤
زخم فشاری درجه ٤، خطرناکترین نوع زخم است. احتمالاً به این دلیل که تا لایههای زیر بافت چربی مانند ماهیچهها، رباطها و تاندونها نفوذ کرده است در بعضی موارد، تا استخوان هم نفوذ کرده است.
علائمی که به زخم بستر درجه ٤ مربوط است، شامل:
- درد
- رنگ بنفش در آن قسمت از بدن
- بافت سفت یا نرم آن قسمت
- بافت نکروز
علائم زخم بستر گرید 2
اگر بدن فرد برای مدتزمان طولانی در یک حالت قرار بگیرد، امکان بروز زخم فشاری بالاست. همچنین، اگر کسی که به زخم بستر درجه ١ مبتلاء شده باشد، آن را درمان نکند، زخم او به زخم فشاری درجه ٢ یا درجههای بالاتر تبدیل میشود.
این مورد حائز اهمیت است که کسانی که مشکلات حرکتی دارند کسی را داشته باشند تا مرتباً آنها را جابجا کند و مثلاً از روی تخت یا صندلی حرکتشان دهد. این کار از گسترش زخمهای بستر جلوگیری میکند.
عوامل خطر زخم بستر مرحله 2
طبق پژوهشی که در سال ٢٠١٥ انجام شد، عوامل خطرزا برای یک زخم فشاری درجه ٢، شامل این موارد است:
- مبتلاء بودن به زخم بستر درجه ١
- داشتن هر شرایطی که میزان حس کردن درد را کم کند
- جریان خون پایین
- عدم تحرک
- داشتن شاخص تودهی بدنی بالا یا پایین یا وزن کم و زیاد
- تغذیهی نامناسب
- کاهش درک ذهنی و حالت بد روحی
- بیاختیاری
- سن بالا
برای اینکه احتمال بروز زخمهای بستر را کاهش دهیم، افراد باید مرتباً حالت بدنشان را تغییر دهند تا وزن بدن روی یک قسمت نباشد و فشار واردشده روی عضو خاصی از بدن، کم شود. کسی که نتواند به آسانی حرکت کند ممکن است به کمک دیگری مثلاً یکی از اعضای خانواده یا یک پرستار نیاز داشته باشد.
تشخیص زخم فشاری درجه 2
یک پزشک یا پرستار با معاینهی زخم و مقایسهی آن با پوست اطرافش، نوع آن را تشخیص میدهد. وجود همزمان دو بیماری مانند دیابت یا آسیبهای نخاعی هم توسط ایشان بررسی میشود.
درمان و طول دورهی بهبودی زخم بستر درجه 2
درمان زخم فشاری درجه ٢، معمولاً شامل این موارد است:
- بانداژ: این کار زخم را خشک نگه میدارد و ریسک عفونت را کاهش میدهد.
- شستشو: شستن زخم با سرم سالین به تمیزی زخم کمک میکند.
- دبریدمان: این کار را یک متخصص بهداشت و درمان انجام میدهد و در آن بافت آسیبدیده برداشته میشود تا زخم به خوبی بهبود پیدا کند.
- کاهش فشار: برداشتن فشار از روی زخم از بدتر شدن آن جلوگیری میکند و روند بهبودی در بدن آغاز میشود.
- اطمینان از مواد مغذی کافی: سوء تذیه عاملی خطرناک در زخمهای بستر است. اینکه افراد مبتلاء به زخم بستر به اندازهی کافی ویتامین و موادمعدنی دریافت کنند، به ترمیم و بازسازی بدن کمک میکند.
بهبودی زخم فشاری درجه ٢، بین سه روز تا سه هفته زمان میبرد. این زمان به شدت زخم بستگی دارد.
عوارض زخم فشاری مرحله دوم
زخمهای بستر میتواند منجر به عوارض متعددی شود، از جمله:
- استراحت طولانیمدت
- سرایت عفونت به استخوان، خون یا قلب
- قطع عضو
- مشکلات تنفسی
- عفونت مجاری ادراری
- درمانهای پزشکی پرهزینه
خلاصه
زخمهای فشاری، عارضههایی هستند که در اثر قطع جریان خون در قسمتهایی از بدن بروز پیدا میکنند که دلیل آن فشار زیاد و طولانیمدت است.
پزشکان زخمهای بستر را براساس شدت آنها به چهار درجه دستهبندی میکنند. زخمهای فشاری درجه ٢، زخمهایی هستند که تا لایههای زیرین پوست پیشروی کردهاند. اغلب این زخمها دایرهای، چالهمانند یا تاولهایی بزرگ و پر از مایع هستند.
اگر خطر گسترش زخم فشاری برای کسی وجود دارد، باید حتماً با یک پزشک صحبت کند. هرکسی که به زخم بستر با هر درجهای مبتلاست، باید نوع زخمش تشخیص داده شود و درمان مناسب در اسرع وقت انجام شود تا از بیشتر شدن عوارض جلوگیری کند.
زخم بستر یا زخمهای فشاری: چیزهایی که باید در این مورد بدانید
زخمهای فشاری یا زخم بستر در اثر قرار گرفتن بدن به یک حالت در مدتزمانی طولانی ایجاد میشود.
این زخمها بهدلیل فشار مداوم روی نواحی خاصی از بدن شکل میگیرند. امکان بروز این زخمها در هر قسمتی از بدن وجود دارد، ولی قسمتهایی از بدن که دارای استخوان است، مانند آرنجها، زانوهاريال پاشنهها، دنبالچه و قوزکها اغلب بیشتر در معرض خطر هستند.
این زخمها قابل درماناند، هرچند که همیشه درمان کامل امکانپذیر نیست. بدون درمان، امکان بروز عواقبی کشنده وجود دارد.
در پژوهشی که در سال ٢٠١٥ انجام شد، ٣ میلیون نفر در ایالاتمتحده به زخمهای فشاری مبتلاء هستند. کسانی که دچار مشکلات حرکتیاند، در معرض خطر بالاتری قرار دارند.
درمانها
جابجایی حالت قرارگرفتن بدن میتواند به بهبود زخم کمک کند و از ایجاد زخمهای جدید جلوگیری کند.
زمانی که زخم در مراحل اولیه قرار دارد، امکان درمان زخم بستر در منزل وجود دارد. در صورتی که شدت زخم بیشتر بود، از یک دکتر زخم بستر کمک بگیرید.
راههای دیگر برای ارزیابی زخم به درجهی آن بستگی دارد. ولی این موارد راهحلهای کلی مفید خواهند بود:
- فشار را کم کنید: برای این کار میتواند از پدهای فومی یا بالشهایی استفاده کنید که عضو آسیب دیده را بالا نگه میدارند و حالت قرارگیری بدن را تغییر میدهند.
- شستشوی زخم: زخمهای سطجی را به آرامی با آب و صابون ملایم شستشو دهید. زخمهای باز را در هربار تعویض پانسمان با سرم سالین شستشو دهید.
- پانسمان کردن: پانسمان از زخم محافظت میکند و سرعت بهبودی را بالا میبرد. پانسمانهای آنتی میکروبیال (میکروبزدا) یا هیدروکلوئید و یا پانسمانهای حاوی آلژینیک اسید، بهترین گزینهها هستند.
- از کرمهای موضعی استفاده کنید: کرمهای آنتیباکتریال، با عفونت مبارزه میکنند، و کرمهای محافظ از پوستهای آسیبدیده و حساس محافظت میکنند.
- مقابله با مشکلات ناشی از بیاختیاری: این کار با استفاده از شستشودهندهها، کرمهای محافظ، پدهای بیاختیاری و ابزار کنترل مدفوع انجام میشود.
- برداشتن بافت مرده: این کار به بهبود زخم کمک میکند. ممکن است متخصص بهداشت و درمان، از واترجت با فشار بالا استفاده کند یا ابزار جراحی به کار ببرد.
- بررسی دوبارهی محل خواب: بعضی از تشکها با دینامیکهای مختلف و یا تشکهایی که از فوم استاتیک ساخته شدهاند، از شدت فشار میکاهند. همچنین، بعضی تشکها دارای یک پمپ هستند که فشار هوا را وارد تشک میکند. پزشک میتواند در انتخاب بهترین گزینه به شما کمک کند.
- استفاده از آنتیبیوتیکهای لازم: ممکن است پزشک برای درمان عفونتهای پوست، استخوان یا خون، آنتیبیوتیک تجویز کند.
- رژیم غذایی: با اینکه شواهد زیادی مبنی بر اثرگذاری یک رژیم غذایی خاص بر بهبود زخمهای بستر وجود ندارد، ولی مکملهای پروتئینی ممکن است سرعت بهبودی را بالا ببرند و اندازهی زخم را کوچک کنند. استفاده از مواد مغذی ضروری و آب فراوان به حفظ سلامت کلی بدن کمک میکند.
- بررسی گزینههای جراحی: این موارد شامل برداشتن بافت مرده، تمیز کردن زخم و بستن لبههای زخم تا حد ممکن باشد. ممکن است جراح از بافت پوست سالم برای ترمیم جای زخم استفاده کند.
این موارد برای کسی که دچار زخم بستر شده کمککننده خواهد بود:
- وکیومتراپی زخم
- محرک الکتریکی
- اکسیژنتراپی هایپرباریک
درجه بندی زخم فشاری
زخمهای فشاری به چهار دسته تقسیمبندی میشوند:
- پوست، گرم است. ممکن است رنگ آن تغییر کرده و قرمز باشد و آن قسمت خارش داشته باشد.
- زخم باز دردناک یا تاول ایجاد میشود و پوست اطراف آن سفید میشود.
- زخمی با ظاهر چالهمانند، به دلیل آسیب به بافت زیر سطح پوست، ایجاد میشود.
- به پوست و بافت آسیب شدیدی وارد میشود و احتمالاً با عفونت همراه است. ممکن است ماهیچهها، استخوانها و تاندونها قابل مشاهده باشد.
زمان بهبودی زخم عفونی طولانیتر است. ممکن است عفونت در بدن پخش شود و به آن آسیب برساند.
پیشگیری از زخم بستر درجه 2
توصیههایی برای کاهش خطر زخمهای بستر، شامل این موارد است:
- حالت قرارگرفتن بدن را بهطور مرتب هر ١٥ دقیقه یا هر ٢ ساعت، بسته به نیاز بیمار، عوض کنید.
- هرروز پوست را معاینه کنید.
- پوست را تمیز و خشک نگه دارید.
- تغذیهی مناسب داشته باشید.
- سیگار نکشید و در معرض دود سیگار نباشید.
- حتی در رختخواب ورزش کنید تا جریان خون تحریک شود.
هرکسی که احتمال ابتلاء به زخم فشاری در او وجود دارد، باید پرستار یا متخصص درمان را در اسرع وقت خبر کند.
علت زخم بستر گرید دو
هرکسی که برای مدتزمانی طولانی به یک حالت قرار بگیرد، در معرض خطر ابتلاء به زخمهای بستر است. این اتفاق اغلب برای کسانی رخ میدهد که برای تغییر حالت بدن به کمک نیاز دارند.
کسی که مبتلاء به زخم فشاری شده، ممکن است:
- مدتی طولانی روی صندلی نشسته باشد یا روی تخت دراز کشیده باشد
- پروتز یا عضو مصنوعی در بدنش داشته باشد
- کفشهای با سایز نامناسب یا لباسهای چسبان داشته باشد
این زخمها زمانی شکل میگیرد که بافتها یا رگهای خونی فشرده شوند و بعد شکل آنها تغییر کند. این اتفاق منجر به گردش خون ضعیف و درنتیجه باعث بافتمردگی و عفونت خواهد شد.
ممکن است زخمها ناشی از فشار بسیار زیاد در مدتی کوتاه یا فشار کم در مدتی طولانی باشد.
علائم
علائم زخم بستر شامل:
- تغییر رنگ: پوست تیره ممکن است مایل به آبی، بنفش یا براق شود. پوست روشن ممکن است صورتی یا قرمز و یا تیره شود. اگر پس از ١٠ تا ٣٠ دقیقه پس از برداشتن فشار، پوست سفید نشد ممکن است علامت این باشد که زخمی در حال شکل گرفتن است.
- تغییر در بافت پوست: ممکن است نواحی از پوست سفت یا اسفنجی و گرم باشد.
- پوست ترکخورده: ممکن است یک زخم کم عمق باز پر از مایع با چرک وجود داشته باشد. شاید این زخم تا لایههای عمیقتر بافت پوست پیشروی کرده باشد.
- عفونت: نشانهی عفونت شامل: تغییر رنگ و حس اطراف زخم، وجود ترشحات بیشتر، بافت سبز یا سیاه اطراف زخم و تب.
زخم بستر کجا ایجاد میشود
بعضی زخمها در نواحی که فشار روی آنهاست شکل میگیرد. کسی که مدت زمانی طولانی جایی نشسته باشد، ممکن است در این نواحی بدن دچار زخم شود:
- نشیمنگاه و دنبالچه
- ستون فقرات
- مفصلهای شانه
- پشت دستها و پاها
کسی که روی تخت است، در این نواحی دچار زخم میشود:
- قوزکها
- پاشنهها
- شانهها
- دنبالچه
- آرنج
- پشت سر
عوامل خطرزا
این موارد شانس بروز زخم را افزایش میدهد:
- عدم توانایی در حرکت بدون کمک دیگران
- سن بالا که باعث نازک شدن و حساستر شدن پوست میشود
- بیاختیاری، که باعث افزایش خطر آسیب پوستی و عفونت میشود
- شاخص توده بدنی یا BMI بالا یا پایین، که هردو ممکن است باعث افزایش فشار شود
- وزن پایین که باعث میشود بافت چربی اطراف استخوانها کمتر باشد
- بیماریهایی مانند دیابت که احساس درد را کمتر میکند
- بهبودی طولانی زخم که باز هم مکن است در اثر دیابت باشد
- جریان خون ضعیف
- کاهش هوشیاری ذهنی
عوارض
اگر زخمهای فشاری درمان نشوند، عوارضی در پی خواهند داشت.
یک نمونه از این عوارض، سلولیت است؛ یک عفونت باکتریال خطرناک که از سطح پوست تا لایهی زیرین پیشروی میکند.
سلولیت میتواند به دیگر قسمتهای بدن سرایت کند و موجب عوارض بیشتری شود، عوارضی مانند سپسیس که عفونتی خطرناک است و ممکن است موجب از کار افتادن عضوی از بدن شود.
پیشبینی وضعیت در آینده
معمولاً کاهش میزان خطر زخمهای بستر امکانپذیر است. زمانی که زخم در مراحل اولیه است، در منزل قابلدرمان خواهد بود، ولی زخمهای فشاری پیشرفتهتر نیازمند مراقبت تخصصی هستند.
بهترین کار این است که از این زخمها پیشگیری کنیم و یا در همان مراحل اولیه اقدام به درمان کنیم.