مراقبت از زخم وریدی در منزل | مانیکان
زخم وریدی یک نوع زخم عروقی است و زمانی ایجاد می‌شوند رگ‌های پا، خون را به قلب برنگردانند. در این صورت، خون در رگ‌های پا باعث ایجاد فشار می‌شود و درصورت عدم درمان، فشار و تجمع مایعات باعث تشکیل زخم باز می‌شوند.
بیشتر زخم‌های وریدی روی ساق پا و بالای قوزک هستند. روند ترمیم این نوع زخم‌ها آهسته است.
دلایل ایجاد زخم
زخم‌های وریدی که یک نوع زخم باز است به دلیل فشار بالا در رگ‌های ساق پا ایجاد می‌شوند. در رگ‌ها دریچه‌هایی یک‌طرفه وجود دارد که خون را به سمت قلب گردش می‌دهند. زمانی که ساق پا ضعیف شود یا رگ‌های ساق پا آسیب ببینند، خون به سمت ساق پا برمی‌گردد و در آن‌جا جمع می‌شود. به این وضعیت، نارسایی وریدی گفته می‌شود. این اتفاق باعث می‌شود به رگ‌های ساق پا فشار زیادی وارد شود. افزایش فشار و جمع شدن مایعات از رسیدن اکسیژن و مواد مغذی به بافت‌ها جلوگیری می‌کند. کمبود مواد مغذی باعث تخریب سلول‌ها، آسیب به بافت و تشکیل زخم می‌شود.
علائم و نشانه‌های زخم وریدی
زمانی که خون در رگ‌های ساق پا جمع شود، مایعات و سلول‌های خونی از پوست و دیگر بافت‌های بدن بیرون می‌زنند. این اتفاق باعث خارش، نازک شدن پوست و تغییراتی در پوست می‌شود که به آن درماتیت استازیس می‌گویند. این نشانه‌ی اولیه‌ی نارسایی وریدی است.
علائم دیگر شامل این موارد هستند:
- ورم پا، سنگینی و درد عضلات
- پوست قرمز، بنفش، قهوه‌ای یا زمخت شدن پوست (این نشانه‌ی جمع شدن خون است)
- خارش و سوزش
علائم و نشانه‌های زخم‌های وریدی شامل این موارد است:
- زخم‌های کم‌عمق و قرمز که گاهی بافت زردی دارند
- شکل ناهمسان کناره‌های زخم
- براق شدن، سفت شدن، گرم یا داغ شدن و تغییر رنگ پوست
- درد ساق پا
- اگر زخم عفونی شود، ممکن است بوی بد و ترشح داشته باشد
چه کسانی در معرض خطر زخم وریدی هستند؟
عوامل خطرزا برای زخم‌های وریدی شامل این موارد است:
- رگ‌های واریسی
- سابقه‌ی داشتن لخته‌ی خون در پاها (ترومبوز ورید عمقی)
- انسداد رگ‌های لنفی که باعث جمع شدن مایعات در پاها می‌شود
- افراد مسن، خانم‌ها یا افراد قدبلند
- سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به نارسایی وریدی
- چاقی
- بارداری
- افراد سیگاری
- ایستادن یا نشستن برای مدتی طولانی (معمولاً برای کار)
- شکستگی استخوان پا یا آسیب‌دیدگی‌های جدی دیگر مانند سوختگی یا آسیب‌‌دیدگی عضله
مراقبت از زخم وریدی
مراقبان سلامت چگونگی مراقبت از زخم را به شما نشان می‌دهند. دستورالعمل‌های اولیه شامل این موارد است:
- همیشه زخم را تمیز نگه دارید و آن را بانداژ کنید تا عفونت نکند.
- از پزشک درمورد زمان تعویض پانسمان‌ها سوال کنید.
- پانسمان و پوست اطراف آن را خشک نگه دارید. مراقب باشید بافت اطراف زخم زیاد خیس نباشد. این اتفاق باعث می‌شود بافت سالم پوست، نرم شود و زخم گسترش پیدا کند.
- پیش از پانسمان، طبق دستور پزشک، زخم را کاملاً شستشو دهید.
- از پوست اطراف زخم مراقبت کنید و آن را تمیز و مرطوب نگه دارید.
- طبق دستور پزشک از بانداژ یا جوراب‌های فشاری استفاده کنید. پزشک درمورد چگونگی استفاده از بانداژ به شما توضیح می‌دهد.
برای درمان زخم وریدی، باید فشار زیاد از روی ساق پا برداشته شود.
- هر روز طبق دستور پزشک از بانداژ یا جوراب‌های فشاری استفاده کنید؛ در این صورت به پیشگیری از تجمع خون و متورم شدن پا، و ترمیم زخم و کاهش درد کمک خواهید کرد.
- تا حد ممکن پاها را بالاتر از سطح قلب قرار دهید. برای مثال اگر دراز کشیده‌اید، پاها را روی یک بالش بگذارید.
- هرروز کمی پیاده‌روی کنید. فعالیت بدنی به گردش خون کمک می‌کند.
- برای کمک به ترمیم زخم، داروهای تجویزشده را مصرف کنید.
اگر زخم بهبود پیدا نکرد، روش‌های دیگر یا جراحی به شما توصیه می‌شود تا گردش خون در رگ‌های شما بهبود پیدا کند.
پیشگیری از زخم وریدی
اگر در معرض ابتلا به زخم‌های وریدی هستید، کارهایی که در بالا اشاره شد را انجام دهید. همچنین، هرروز پاها را معاینه کنید: روی پا و کف آن‌ها، قوزک‌ها و پاشنه‌ها. ترک‌خوردگی‌ها یا تغییر رنگ پوست را بررسی کنید.
تغییر سبک زندگی به پیشگیری از زخم‌های وریدی کمک می‌کند. اقداماتی که در ادامه به آن‌ها اشاره شده به بهبود جریان خون و ترمیم زخم کمک خواهد کرد:
- پوست ساق پا را مرطوب نگه دارید
- سیگار نکشید. سیگار کشیدن برای رگ‌های خونی مضر است
- اگر به دیابت مبتلا هستید، سطح قند خون را کنترل کنید. این کار به ترمیم سریع‌تر زخم کمک می‌کند
- تا حد ممکن ورزش کنید. فعالیت بدنی برای بهبود جریان خون مفید است
- غذاهای سالم مصرف کنید و خواب کافی داشته باشید
- اگر اضافه وزن دارید، وزن خود را کم کنید
- فشار خون و سطح کلسترول خود را کنترل کنید
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم
اگر نشانه‌ای از عفونت زخم دیدید، با پزشک تماس بگیرید:
- قرمزی، گرما یا ورم اطراف زخم
- ترشحات بیشتر از قبل یا ترشحات زرد رنگ یا تیره
- خونریزی
- بو
- تب و لرز
- افزایش درد
