رابطه دیابت و درمان زخم
به این دلیل که علائم دیابت بر توانایی بهبود بدن با سرعت طبیعی تأثیر می‌گذارد، دیابت و فرآیند ترمیم زخم‌ها، رابطه پیچیده‌ای با هم دارند. دیابت باعث به تأخیر افتادن درمان طبیعی زخم‌ها می‌شود، در نتیجه بیماران دیابتی در هنگام بهبودی زخم‌ها مستعد ابتلا به عفونت و سایر عوارض هستند. در این بیماران، حتی بریدگی‌های جزئی، ضایعات پوستی و تاول‌ها نیز نیاز به مراقبت‌های ویژه‌ای دارند. در ادامه بیشتر با ارتباط دیابت و طولانی شدن روند درمان زخم پای دیابتی آشنا می‌شویم.
دیابت چگونه بر بدن تأثیر می‌گذارد؟
دیابت نتیجه عدم توانایی بدن در تولید یا استفاده از انسولین است. انسولین هورمونی است که به بدن شما اجازه می‌دهد گلوکز یا قند خون را به انرژی تبدیل کند. اگر بدن شما در متابولیسم گلوکز مشکل داشته باشد، سطح قند خون بالا می‌رود. بالا بودن سطح قند خون می‌تواند در روند بهبود زخم دیابتی تأثیر بگذارد.
در مبتلایان به دیابت، زخم‌ها به آرامی بهبود پیدا می‌کنند و خیلی سریع گسترده‌تر می‌شوند. بنابراین اگر شما یا یکی از اطرافیانتان به دیابت مبتلا هستید، باید اطلاعات زیادی در مورد مراقبت از زخم‌های دیابتی به دست آورید.
اگرچه بریدگی، خراش و تاول در هر نقطه از بدن ممکن است اتفاق بیفتد، اما معمولاً پاها بیشتر در معرض این مشکلات هستند. یک زخم کوچک روی پا می‌تواند برای افراد دیابتی مشکلات زیادی ایجاد کند و به سرعت پیشرفت نماید.
در صورت عدم درمان، زخم پای دیابتی می‌تواند بسیار خطرناک باشد. بین 14 تا 24 درصد افرادی که به دیابت مبتلا هستند و یک زخم دیابتی پیشرفته دارند مجبور به قطع عضو در اندام‌های تحتانی خصوصاً پاها می‌شوند.
به همین دلیل،بسیار مهم است که مرتباً وضعیت پاهای خود را بررسی کنید و سریعاً وضعیت زخم‌های خود را چک کنید. جلوگیری از بروز زخم‌ها، بهترین راه برای در امان ماندن از عوارض زخم‌های دیابتی است.
در ادامه با ما همراه باشید تا در مورد روند بهبودی زخم دیابتی و راه‌های سرعت بخشیدن به این روند، به همراه چگونگی افزایش توانایی بهبود بدن در طولانی مدت، اطلاعات بیشتری به دست آوریم.
زمانی که به دیابت مبتلا هستید، چندین عامل می‌توانند برتوانایی بدن شما در بهبود زخم‌ها تأثیر بگذارند.
● بالا بودن سطح قند خون
سطح قند خون عامل اصلی در سرعت بهبودی زخم است. هنگامی که سطح قند خون بالاتر از حد معمول باشد، منجر به موارد زیر می‌شود:
- جلوگیری از رسیدن اکسیژن و مواد مغذی به سلول‌ها
- اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن
- افزایش التهاب در سلول‌های بدن
این موارد باعث کاهش سرعت بهبودی زخم خواهد شد.
● نوروپاتی
نوروپاتی محیطی می‌تواند یکی از عوارض بالا بودن سطح قند خون باشد. بالاتر بودن سطح قند خون از حد نرمال آن، در طولانی مدت، باعث آسیب به اعصاب و عروق می‌شود. به هرگونه ضایعات یا آسیب به اعصاب محیطی نوروپاتی می گویند. نوروپاتی به ویژه در دستها و پاها، شایع‌تر است. هنگامی که اعصاب آسیب می‌بینند، فرد مبتلا به دیابت متوجه بروز زخم‌ها نخواهد شد. به همین دلیل زخم پای دیابتی یکی از مشکلات شایع در افراد مبتلا به قند خون بالا است.
● گردش خون ضعیف
احتمال ابتلا به بیماریهای عروقی در افراد دیابتی، دو برابر افراد عادی است. بیماریهای عروق محیطی حاصل از دیابت، باعث تنگ شدن رگ‌های خونی و عدم دسترسی مناسب اندام‌های تحتانی به خون می‌شود. دیابت بر روی توانایی گلبول‌های قرمز در عبور از رگها و مویرگ‌ها نیز تأثیر می‌گذارد. سطح قند خون بالا، باعث غلیظ شدن و کندتر شدن جریان خون می‌شود.
● اختلال در سیستم ایمنی
بسیاری از افرادی که دیابت دارند، دچار اختلالات در سیستم ایمنی بدن خود می‌شوند. تعداد گلبول‌های سفید در محل زخم و عملکرد آنها، کاهش پیدا می‌کند. اگر سیستم ایمنی بدن نتواند به درستی عمل کند، فرایند بهبود زخم طولانی‌تر خواهد شد و خطر ابتلا به عفونت در این افراد، افزایش پیدا می‌کند.
● عفونت
اختلال در سیستم ایمنی باعث می‌شود بدن نتواند به درستی در مقابل باکتری‌هایی که باعث بروزعفونت می‌شوند، مقابله کند. وجود سطح قند خون بالاتر از حد معمول نیز، در افزایش خطر ابتلا به عفونت موثر است. وجود قند اضافی در جریان خون، باعث می‌شود باکتری‌ها به مواد غذایی و انرژی بیشتری دسترسی داشته باشند به همین دلیل خیلی سریعتر رشد کرده و تقسیم می‌شوند. علاوه بر این سطح قند خون بالا می‌تواند از مقابله سلول‌های ایمنی بدن با باکتری‌ها جلوگیری کند. اگر عفونت شما درمان نشود و در حال گسترش باشد، می‌تواند باعث بروز عوارضی مانند گانگرن یا سپسیس شود.
همچنین در مقاله دیابت چگونه بر درمان زخم ها تاثیر می گذارد می توانید درباره علل عدم بهبود زخم های دیابتی اطلاعات بیشتری کسب کنید.
اگر زخم دیابتی درمان نشود چه اتفاقی رخ می‌دهد؟
زخم دیابتی، مهم‌ترین مسئله در بیماران مبتلا به دیابت است. اگر زخم دیابتی به دقت مورد بررسی قرار نگیرد، می‌تواند به سرعت عفونت کرده و عوارض جدی‌تری را به دنبال داشته باشد. جدی‌ترین نگرانی در افراد مبتلا به دیابت، خطر قطع عضو است. مبتلایان به دیابت، 15 برابر بیشتر از سایر افراد در معرض خطر قطع عضو بواسطه زخم‌های پا هستند.
چگونه به روند بهبودی زخم‌های دیابتی کمک کنیم
برای کمک به روند بهبود زخم‌های دیابتی به نکات زیر دقت کنید:
- مرتباً پاهای خود را چک کنید. پیدا کردن سریع زخم‌ها اهمیت زیادی در جلوگیری از بروز عفونت‌ها و عوارض آنها دارد. حتماً به صورت روزانه سطح پوست را چک کنید و به دنبال زخم‌های جدید به خصوص در پاهای خود باشید. فراموش نکنیدکه زیر انگشتان و لای انگشتان دست و پای خود را نیز بررسی کنید.
- بافت مرده را جدا کنید. نکروز (سلول‌های مرده) و بافت اضافی اغلب با زخم‌های دیابتی اتفاق می افتد. این موضوع می‌تواند باکتری‌ها و سموم حاصل از آنها را افزایش داده و باعث پیشرفت عفونت زخم شود. همچنین این بافت‌های مرده باعث می‌شود که نتوانیم به بافت‌های سالم زیرین دسترسی داشته باشیم. معمولاً بهتر است که، برداشت بافت مرده توسط پزشک انجام شود.
- مرتباً پانسمان زخم را عوض کنید. تغییر منظم پانسمان می‌تواند به کاهش باکتری‌ها و حفظ رطوبت مناسب در زخم کمک کند. پزشکان اغلب پانسمانهای مخصوصی را، برای مراقبت از زخم‌های دیابتی توصیه می‌کنند.
- به محل زخم دیابتی فشاری وارد نکند. ورود فشار به ناحیه اطراف زخم می‌تواند باعث ساییدگی و پارگی پوست شود. به این ترتیب احتمال بروز زخم‌های جدید یا عمیق‌تر شدن زخم قبلی را به دنبال دارد.
- استفاده از جوراب‌های سفید. در طول روند بهبودی جوراب‌های سفید بپوشید. این کار باعث می‌شود خون یا سایر علائم مربوط به ترشحات زخم روی جوراب به راحتی دیده شود. در این صورت خیلی سریع می‌توانید روند درمانی را پی بگیرید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
زخم دیابتی نیاز به مراقبت زیادی دارد و باید همواره با پزشک معالج خود در ارتباط باشید. علاوه بر چک آپ منظم، در صورت تجربه هر یک از موارد زیر باید به پزشک مراجعه کنید:
- مور مور شدن
- سوزش
- بی‌حس شدن پاها
- درد مزمن
- تورم ( در مقاله ورم پای دیابتی در مورد ورم پا در بیماران دیابتی بخوانید)
اگر علائم شما بدتر شد یا بیش از یک هفته طول کشید باید به پزشک مراجعه کنید
هرگونه پارگی پوست پاها، یک نگرانی بسیار جدی است. بنابراین اگر در مورد وضعیت زخم پای خود مطمئن نیستید حتماً به پزشک مراجعه کنید. پزشک معالج می‌تواند زخم را بررسی کرده و به شما بگوید که چگونه می‌توانید از زخم خود، به شکل بهتری، مراقبت کنید. فراموش نکنید که هرچقدر سریعتر به فکر درمان باشید، احتمال پیشگیری از عوارض بعدی نیز بیشتر خواهد شد.
نحوه ارتقاء سلامت بدنی در طولانی مدت
شما می‌توانید برای تقویت سلامت بدن و کمک به بهبود زخم‌ها کارهای مختلفی انجام دهید:
- رژیم غذایی سالم داشته باشید. رژیم غذایی تأثیر مستقیمی بر میزان قند خون دارد، بنابراین تغذیه مناسب اهمیت زیادی خواهد داشت. اگر بتوانید از طریق تغذیه، سطح گلوکز خون را در حد مناسبی حفظ کنید، احتمال جلوگیری از زخم‌های دیابتی و سریعتر شدن بهبودی زخم‌ها، بیشتر خواهد شد.
افراد مبتلا به دیابت می‌توانند با خودداری از مصرف کربوهیدرات‌های فرآوری شده، غذاهای شیرین و فست فود ها وضعیت قند خون خود را کنترل کنند. همچنین افزایش مصرف فیبر، میوه، سبزیجات و حبوبات نیز به کنترل قند خون کمک می‌کند. تغذیه مناسب می‌تواند مواد غذایی مفید برای بهبود سریعتر زخم‌ها، مانند ویتامین C، روی و پروتئین‌ها را برای بدن تأمین کند.
- ورزش کنید. ورزش به بهبود حساسیت به انسولین کمک می‌کند. فعالیت‌های بدنی باعث می‌شود تا قند موجود در جریان خون بیشتر جذب سلول‌ها شود که این کار به کاهش سطح قند خون و حفظ سلامتی فرد کمک می‌کند.
- سیگار کشیدن را ترک کنید. سیگار کشیدن توانایی سلول‌ها را در حمل اکسیژن کاهش می‌دهد. همچنین سیگار کشیدن باعث اختلال در سیستم ایمنی بدن می‌شود و خطر ابتلا به بیماریهای عروقی را افزایش می‌دهد.
