ضدعفونی زخم، نحوه انجام و معرفی بهترین ضدعفونی کننده انواع زخم

کیفیت بالای مراقبت از زخم یک نیاز حیاتی برای بهبود و ترمیم آن است و مراقبت مناسب از زخم مترادف با پیشگیری موضعی و مدیریت و کنترل آلودگی میکروبی است. ضد عفونی کننده های موضعی از عوامل ضد میکروبی هستند که میکروارگانیسم ها را از بین برده، مهار می کنند یا تعداد آنها را کاهش می دهند و تصور بر این است که برای کنترل عفونت زخم ضروری هستند. با وجود این که مدت‌هاست از آن‌ها برای پیشگیری یا درمان عفونت زخم‌ها استفاده می‌شود، اما مطالعات علمی اندکی به بررسی مزایای شستشوی زخم با مایع ضدعفونی‌کننده پرداخته‌اند. برخلاف آنتی بیوتیک هایی که به طور انتخابی روی یک هدف خاص عمل می کنند، آنتی سپتیک ها (ضدعفونی کننده‌ها) دارای اهداف متعدد و طیف وسیع تری از فعالیت‌های ضد عفونی کننده هستند که شامل باکتری ها، قارچ ها، ویروس ها، تک یاخته ها و حتی پریون ها می شود. اگرچه برخی از پاک کننده های پوست و زخم به عنوان محلول های موضعی با درجات مختلف فعالیت ضد میکروبی طراحی شده اند، اما نگرانی هایی نیز در این زمینه مطرح شده است. در برخی موارد امکان دارد پاک‌کننده‌های زخم بر سلول‌های طبیعی انسان تأثیر بگذارند، ممکن است آنتی‌میتوتیک باشند و بر ترمیم بافت طبیعی تأثیر منفی بگذارند. درمان مکرر و بیش از حد زخم ها با ضد عفونی کننده ها بدون این که علایم خاصی داشته باشند، ممکن است پیامدهای منفی داشته یا سبب ایجاد ریزمحیط مشابه با محیط زخم های مزمن شود. با این حال، هنگامی که این محصولات در زمان‌ها و غلظت‌های مناسب استفاده می‌شوند می‌توانند ابزاری را برای پزشک فراهم کنند تا بستر زخم را در جهت‌های مورد نظر هدایت کند. این مقاله به بررسی آنتی‌سپتیک‌های مختلف مورد استفاده و تأثیر منفی آنها بر مکانیسم‌های بهبود زخم می پردازد. واضح است که نقش ضد عفونی کننده ها بر روی زخم ها و نقش آنها در مدیریت مراقبت از زخم نیاز به بازنگری دارد.

از افتادن فرزند کوچکتان روی آسفالت گرفته تا همسرتان که هنگام انجام کارهای خانه به خودش آسیب می‌زند، می‌توان گفت آسیب‌های جزئی بخشی از زندگی روزمره است. لازم است بدانیم در هنگام بروز چنین شرایطی چه باید کرد. 

انواع زخم ها

زخم ها را میتوان بر اساس المان های مختلف در چند دسته طبقه بندی کرد.دسته هایی نظیر حاد و مزمن، باز و بسته، تمیز و آلوده و منشا زخم که هر کدام را به چند  گونه میشود درمان کرد. توجه داشته باشید در این مقاله تنها دسته های انواع زخم را بررسی کرده ایم . برای مطالعه کامل و دقیق تر انواع زخم ها در همین سایت به لینک زیر رجوع کنید:

آشنایی با انواع زخم ها

علائم عفونت زخم

برش و پارگی در پوست در اثر جراحی یا آسیب دیدگی، به باکتری‌ها اجازه می‌دهد که وارد بدن شوند و شروع به تکثیر کنند. شناسایی اولین نشانه‌های عفونت زخم، به متخصصین مراقبت از سلامت اجازه می‌دهد تا به سرعت از گسترش عفونت جلوگیری کنند و روند درمانی را آغاز نمایند. همچنین شما در مراحل ابتدایی قادر خواهید بود از ضدعفونی زخم استفاده کنید.در ادامه به لیستی حاوی هرگونه علائم عفونت زخم که می تواند به تشخیص آن کمک کند می پردازیم.

ترشح چرک

• احساس ناراحتی و بیماری
• کاهش عملکرد و توان حرکتی
• قرمزی اطراف زخم
• پوست داغ در اطراف زخم
• دردی که فروکش نمی کند
• تب بیشتر از ۳۸ درجه

برای آشنایی کامل و بیشتر مقاله علائم عفونت زخم را در همین سایت مطالعه کنید.

برای ضدعفونی کردن زخم باید از چه چیزی استفاده کنیم؟

بسیاری از افراد بر این باورند که الکل و پراکسید بهترین گزینه‎‌ها برای ضدعفونی کردن زخم ها هستند. اما این چنین نیست! این محصولات می توانند تحریک کننده باشند و بهبودی زخم را به تاخیر بیندازند. الکل بهترین کارایی را برای ضدعفونی کردن وسایلی مانند موچین جهت برداشتن مواد خارجی موجود در زخم استفاده می شود. تمیز و ضدعفونی کردن زخم با استفاده از آب و صابون ملایم یا محلول آب نمک ترجیح داده می شود. در صورت لزوم، می توانید پس از تمیز کردن زخم از یک محصول مبتنی بر کلرهگزیدین برای ضد عفونی آن استفاده نمایید.

محلول سالین یا آب نمک چیست؟

محلول سالین 0.9% اغلب به عنوان سرم فیزیولوژیکی نیز شناخته می شود؛ زیرا این محلول با همان غلظت موجود در بدن انسان ساخته شده است. این محلول دارای مزیت ضدعفونی زخم به صورت مناسب و بدون درد است. محلول سالین را می توان در داروخانه ها و در قالب های مختلف خریداری کرد. با این حال، مهم است شکل و حجمی از محصول را انتخاب کنید که با میزان استفاده از آن سازگار باشد زیرا نمی توانید آن را برای استفاده بیشتر نگهداری کنید. در واقع، پس از باز شدن درب، محلول برای مدت طولانی استریل نمی ماند و ممکن است میکروارگانیسم‌هایی در آن ایجاد شوند که برای زخم مضر هستند.

دستور تهیه محلول سالین یا آب نمک خانگی

می توانید به طریق زیر محلول آب نمک خانگی درست کنید. ابتدا یک فنجان آب را با نصف یا ½ قاشق چایخوری نمک به مدت 15 دقیقه بجوشانید. در حالت ایده آل، بایستی این محلول را هر روز درست کنید تا همیشه تازه و عاری از میکروارگانیسم ها باشد. توجه داشته باشید که باید محلول آب نمک را در دمای اتاق (نه خیلی گرم و نه خیلی سرد) نگهداری نمایید.

محلول داکین نیز یک جایگزین خانگی عالی برای ضد عفونی کردن زخم ها است.

مراحل تمیز و ضدعفونی کردن زخم

در زیر به پنج مرحله ضدعفونی زخم پرداخته می‌شود:

1. دستان خود را با آب و صابون به مدت حداقل 20 ثانیه کاملا شست و شو دهید و تمیز کنید.
2. مواد زائد و آلودگی‌های زخم را با محلول آب نمک یا آب لوله کشی جدا کنید.
3. اگر زخم به طور مشهودی حاوی آلودگی باشد، می توانید از ضدعفونی کننده مبتنی بر کلرهگزیدین استفاده کنید.
4. برای تعویض پانسمان بعدی، زخم را به آرامی با آب و صابون ملایم یا محلول نمکی تمیز کنید و کاملا بشویید.
5. محل زخم را به آرامی و بدون مالش خشک کنید.

برای جلوگیری از انتشار میکروب هایی که در خارج از زخم هستند، باید از مرکز به بیرون زخم تمیز شود. باید از واشر پرهیز کرد. کمپرس ترجیح داده می شود زیرا نخی در زخم باقی نمی گذارد.

زمان استفاده از پانسمان

پانسمان زخم را مرطوب نگه می دارد و از انباشته شدن مواد زائد در زخم جلوگیری می کند. اگر شک دارید که لازم است از پانسمان استفاده کنید یا نه، بهتر است با پزشک یا متخصص بهداشت مشورت کنید.

اگرچه باید پانسمان را تعویض کرد، اما نیازی به تعویض مکرر و فراوان آن نیست. تعویض پانسمان فقط در صورت کثیف شدن یا خیس و آغشته شدن به مایعات ضروری است.

چه زمانی باید با پزشک یا متخصص مراقبت های بهداشتی مشورت کرد؟

مشورت با پزشک در موارد زیر ضروری است:

• زخم عمیق است.
• زخم به شدت خونریزی می کند.
• زخم ظاهری نکروزه شده دارد.
• زخم نزدیک به یکی از منافذ باز بدن یا چشم است.
• فرد واکسن کزاز خود را دریافت نکرده است.
• درصورتی که مشخص شود که فرد دچار سرکوب سیستم ایمنی است یا یک بیماری و وضعیت مخاطره آمیز است.

در روزهای نخست پس از آسیب و ایجاد زخم، در صورت بروز عفونت (قرمزی، گرما، درد قابل توجه و وجود چرک در ناحیه‌ی آسیب دیده) یا در صورت بدتر شدن وضعیت عمومی فرد (مثلا تب) ضروری است روند تکمیل زخم را دنبال نموده و با پزشک یا متخصص مراقبت های بهداشتی مشورت نمایید. در همه موارد، اگر سؤال یا نگرانی دارید، از مشورت با یک متخصص مراقبت های بهداشتی مانند داروساز خود دریغ نکنید.

آیا باید پراکسید هیدروژن (آب اکسیژنه) را روی برش یا خراش استعمال نمود؟

پس از احساس درد که همراه با برش یا خراش و ایجاد زخم است، مرحله بعدی درمان و مقابله با آن است.

ناحیه آسیب دیده را برای جلوگیری از خونریزی اندکی فشار دهید. از گاز پراکسید هیدروژن برای تمیز کردن آن استفاده نمایید!! صبر کنید… آیا واقعا باید زخم را با پراکسید هیدروژن تمیز کنید؟ خیر!

احتمالاً به یاد دارید که قبلا یکی از والدینتان از آن برای ضدعفونی کردن بریدگی یا زخم استفاده کرده است. اما اکنون ممکن است خودتان از آن برای ضدعفونی کردن پیشخوان آشپزخانه خود نیز استفاده کنید. این یک سؤال منطقی را ایجاد می کند: آیا واقعاً باید از پراکسید هیدروژن روی چیزی به آسیب پذیری زخم استفاده کرد؟

پراکسید هیدروژن چیست؟

در نگاه اول، پراکسید هیدروژن یا آب اکسیژنه از نظر فرمول شیمیایی بسیار شبیه آب به نظر می رسد. پراکسید هیدروژن (H2O2) فقط یک اتم اکسیژن بیشتر از آب (H2O) دارد.

این افزایش اتم اکسیژن نسبت به آب ممکن است ناچیز به نظر برسد و تصور نمایید که پراکسید هیدروژن تفاوت چندانی با آب ندارد، اما باید بدانید که این ماده نسبتا ناپایدار و واکنشی است – همان ویژگی که پراکسید هیدروژن را به یک ضدعفونی کننده قوی تبدیل می کند. همچنین به همین دلیل است که هنگام تماس با برخی از مواد آلی و واکنش‌دهنده، حباب می‌زند و وز می‌کند.

دکتر مایکل یاکویان، جراح و متخصص مراقبت از زخم در هیوستون متدیست می گوید: پراکسید هیدروژن یک عامل اکسید کننده قوی است. این بدان معناست که می‌تواند باعث اکسیداسیون شود، واکنشی که برای از بین بردن دیواره‌های سلولی و سایر اجزایی است که میکروب‌ها از آنها برای زنده ماندن استفاده می‌کنند.

با این حال، این بدان معنا نیست که این داروی ضد عفونی کننده برای استعمال روی زخم‌ها مناسب است.

چرا نباید پراکسید هیدروژن را روی زخم استعمال کرد؟

اگر فکر می کنید زخم بایستی ضدعفونی و تمیز شود، حق دارید. اما طبق گفته‌های دکتر یاکویان: وقتی زخم باز دارید، دیگر آن سد پوستی طبیعی که از بدن شما در برابر ورود عوامل بیگانه محافظت می‌کند را ندارید. در نتیجه، این ناحیه و بافت آن در برابر عفونت آسیب پذیر می شوند.

برای جلوگیری از بروز چنین مشکلی، افراد اغلب قبل از استفاده از پماد و بانداژ، محل برش را به پراکسید هیدروژن آغشته می‌کنند. در واقع چنین کاری دهه هاست که در بین افراد رواج دارد. اما امروزه چنین کاری به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.

دکتر یاکویان ادامه می‌دهد: پراکسید هیدروژن در واقع برای بهبود زخم مضر است. این ماده به جای تسهیل و ترویج بهبودی، از از بهبود یافتن زخم جلوگیری می کند.

علت این امر آن است که قدرت واکنش پراکسید هیدروژن صرفا مختص از بین بردن میکروب‌ها نیست. پراکسید هیدروژن همچنین سلول‌های طبیعی موجود در ناحیه‌‌ی زخم را از بین می‌برد – از جمله سلول‌های سالم پوست و سلول‌های ایمنی – و تشکیل رگ‌های خونی را کند می‌کند که همگی از جمله عوامل مهم برای بهبودی زخم هستند.

این کار مشابه استعمال الکل روی ناحیه آسیب دیده است؛ الکل ماده دیگری است که معمولا تصور می شود به ضدعفونی کردن زخم کمک می کند. در حالی که الکل سلول های سالم بدن را نیز به طور بی رویه از بین می برد و از بهبودی زخم جلوگیری می کند.

ضدعفونی زخم

امروزه ضدعفونی های زخم  به طور روز افزونی برای شستشوی زخم استفاده می شوند. شستشو با ضدعفونی زخم  باکتری ها را نمی کشد اما آنها را از زخم خارج می کند. به علاوه، به دلیل سورفاکتانت موجود در این ضدعفونی های زخم نیروی کمتری برای حذف باکتریها و بقایای سلولی از زخم لازم است. بنابراین، این مواد برای شستشوی زخم هایی که حاوی ضایعات سلولی چسبنده یا بافت نکروزی هستند مناسبند.

انواع ضدعفونی زخم

پراکسید هیدروژن:

یک محلول پراکسید هیدروژن ۳٪ یک ماده ی ضد عفونی کننده ی رایج است. اگرچه، تعداد کمی از تحقیقات روی اثر آن بر بهبود زخم و به عنوان ماده ی ضدعفونی زخم و کاربرد آن همچنان بحث برانگیز هستند. در حالی که بعضی از مطالعات نشان داده اند که پراکسید هیدروژن برای سلول های سالم و بافت های گرانوله شده دارای سمیت سلولی است، مطالعات دیگر بر روی انسان ها و حیوانات هیچ اثر منفی بر بهبود زخم نشان ندادند. مطالعات مختلف به علاوه نشان دادند که پراکسید هیدروژن در کاهش تعداد باکتری ها موثر هستند. انجمن پزشکی امریکا به طور خلاصه بیان می کند که عملکرد پاک کنندگی پراکسید هیدروژن ممکن است به عنوان یک عامل شیمیایی برای کمک به برداشتن پسماندها و بافت های نکروتیک از سطح زخم  عمل کند. در صورت استفاده، شستشو با سرم یا شستشوی معمولی بعد از استفاده از پراکسید هیدروژن توصیه می شود. استفاده از پراکسید هیدروژن در زخم های دارای اعصاب سینوسی پیشنهاد نمی شود.

بتادین:

پوویدون یودین یا بتادین، نوعی از مواد پاک کننده زخم است که در طیف وسیعی از زخم‌ها  استفاده می شود. این محلول ضد میکروبی می تواند در از بین بردن بسیاری از میکروب ها از جمله استافیلوکوک موثر باشد. از اشکالات استفاده از بتادین، ایجاد سمیت سلولی در سلول های سالم و بافت هاست و هم چنین خشک شدن بتادین بر روی پوست و به جای ماندن رنگ آن در بسیاری از موارد سبب ایجاد تحریکات موضعی پوست شود.

هیپوکلریت سدیم:

هیپوکلریت سدیم یا محلول داکین، به طور معمول برای شست و شوی زخم های نکروزی و تحت فشار استفاده می شود و به کنترل عفونت کمک می کند. هیپوکلریت سدیم دارای اثرات ضد باکتریایی زیادی است و در برخی موارد برای کنترل باکتری های تحت سرطان رشد کرده استفاده می شود. با این حال استفاده از آن بیش از ۷ تا ۱۰ روز توصیه نمی شود، چرا که میتواند سبب گرانولیت بافت های سیتوتوکسیک شده و سلول های سالم را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

اسپری ضد عفونی کننده زخم سیلوسپت:

شرکت ایرانی «کیتوتک» اسپری برای ضدعفونی کردن انواع زخم‌ها به نام سیلوسپت تولید کرده است که این اسپری فاقد الکل است و برای از بین بردن عفونت و باکتری‌هایی که ممکن است زخم را درگیر کنند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. از آنجا که این اسپری فاقد الکل است و باعث سوزش و خشکی نمی‌شود به راحتی می‌توان از آن استفاده کرد و برخی از افراد نیز برای ضدعفونی زخم و پاک‌سازی زخم بستر نیز از این اسپری ضد عفونی کننده استفاده می‌کنند.

ضد عفونی کننده زخم سیلوسپت حاصل دانش و فناوری نانو است و به راحتی می‌تواند بسیاری از عوامل خطرناک ناشی از عفونت و آلودگی را در زمانی کم از بین ببرد. نانو کلوئید نقره موجود در این محصول واکنشی ضد باکتریایی دارد و مورد تأیید وزارت بهداشت نیز هست؛ نانو کلوئید نقره بعد از فعل و انفعالات شیمیایی باعث از بین رفتن آلودگی‌ها می‌شود.

اسپری ضد عفونی کننده زخم هانسا پلاست:

هانسا پلاست یکی از این مواد پاک‌سازی زخم است که برای تمیز کردن انواع زخم‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و همچنین در ضدعفونی زخم های مزمن نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این اسپری فاقد هرگونه الکل است و در هنگام استفاده درد و سوزش ایجاد نمی‌کند و همچنین باعث خشکی پوست نیز نمی‌شود؛ اسپری هانساپلاست روشی موثر برای پاک‌سازی زخم‌ها و جلوگیری از عفونت انواع زخم در بدن است.

اسپری ضد عفونی کننده زخم الاستو پلاست:

اسپری الاستو پلاست نیز مانند هانسا پلاست فاقد الکل است و استفاده از آن عوارضی ندارد و برای ضدعفونی کردن انواع زخم‌های سطحی و مزمن مناسب است. این اسپری زخم‌ها را به طور کامل ضدعفونی می‌کند و از هرگونه آلودگی و عفونت جلوگیری می‌کند.

ترکیباتی مانند «کلرهگزیدین گلوکونات»، «کلرهگزیدین استات»، «پرمنگنات پتاسیم» و «بنزوئیل پراکسید» از موادی هستند که برای ضدعفونی زخم و درمان انواع زخم‌ها استفاده می‌شوند و همچنین دو ترکیب اول قبل از عمل‌های جراحی برای ضدعفونی کردن پوست کاربرد دارند.

اسپری ضد عفونی کننده زخم درما پلاست فرست:

درما پلاست نیز یکی دیگر از انواع محصولات ضد عفونی کننده زخم است که برای کاهش درد ناشی از زخم بسیار کاربرد دارد و بسیاری از زخم‌ها را ضدعفونی می‌کند. بعضی از زخم‌ها بعد از به وجود آمدن باعث درد و سوزش شدید می‌شوند که ضد عفونی کننده درما پلاست در کنار پاک‌سازی درد را نیز کاهش می‌دهد.

اسپری ضد عفونی کننده زخم اسکین اسمارت:

این اسپری یکی دیگر از انواع مواد ضد عفونی کننده برای زخم است که باکتری‌های موجود در زخم‌های مزمن و سطحی را از بین می‌برد و به روند بهبود طبیعی زخم کمک می‌کند. این محصول همچنین بسیاری از تحریکات پوستی مانند اگزما، سوختگی و… را نیز بهبود می‌بخشد.

اسپری ضد عفونی کننده زخم مدلاین اسکین:

مدلاین اسکین به شکلی موثر و سریع در پاک‌سازی و تمیز کردن زخم کاربرد دارد و انواع زخم‌های سطحی و مزمن را پاک کرده و محل زخم را برای جلوگیری از آلودگی ایمن نگه می‌دارد.

ضدعفونی زخم با الکل:

استفاده از الکل برای زخم‌ها چندان توصیه نمی‌شود زیرا مولکول‌های الکل ممکن است از پوست عبور کنند و به راحتی جذب بدن شوند؛ به طور کلی تاثیر الکل از بتادین برای ضدعفونی زخم کمتر است و بهترین روش در اولین فرصت ممکن شستشوی زخم‌ها با آب و صابون است و در صورت نیاز به استفاده از مواد ضد عفونی کننده می‌توان از انواع اسپری ضد عفونی کننده زخم استفاده کرد.

ترکیبات ضدعفونی‌کننده رایج

• الکل

اگرچه ثابت شده است که چند نوع الکل به عنوان ترکیبات ضد میکروبی تاثیرگذار هستند، اما در این میان، الکل اتیلیک (اتانول، الکل)، ایزوپروپیل الکل (ایزوپروپانول، پروپان-2-اول) (در ایالات متحده) و n-پروپانول (به ویژه در اروپا) بیشترین میزان استفاده را دارند. این الکل‌ها به طور گسترده برای ضد عفونی سطوح سخت و همچنین ضد عفونی پوست استفاده می شوند. این الکل‌ها به عنوان رده I طبقه بندی می شوند، که برای شستشوی دست پرسنل مراقبت های بهداشتی، اسکراب دست جراحی و آماده سازی پوست قبل از عمل بیمار ایمن و موثر هستند. این الکل ها دارای فعالیت ضدباکتری عالی در شرایط آزمایشگاهی در برابر اکثر باکتری های گرم مثبت و گرم منفی هستند. آنها همچنین مایکوباکتریوم توبرکلوزیس، قارچ های مختلف و ویروس های پوشینه‌دار خاصی را از بین می برند. با این حال، این الکل‌ها اسپور کش نیستند و فعالیت ضعیفی در برابر برخی از ویروس های بدون پوشش دارند. به طور کلی، فعالیت ضد میکروبی الکل ها در غلظت های زیر 50٪ بسیار کمتر است و در محدوده 60-90٪ در بهینه‌ترین حالت خود قرار دارد. به نظر می رسد مکانیسم باکتری کشی الکل از طریق آسیب غشاء و دناتوره شدن سریع پروتئین ها، با تداخل بعدی با متابولیسم و انعقاد و دناتوره شدن پروتئین‌های لیز سلولی انجام می ‌شود.

• ید

می‌توان گفت که بیش از یک قرن است ید به عنوان یکی از موثرترین ضد عفونی کننده ها جهت کاهش عوارض عفونی در نظر گرفته شده و از اشکال موضعی ید برای درمان زخم نیز استفاده می شود. ساده ترین شکل ید محلول لوگول است که خاصیت تحریک کنندگی و سوزانندگی دارد. تنتور ید، که حاوی تقریبا 2٪ ید است، مدتهاست به عنوان ابزاری جهت آماده سازی پوست قبل از عمل استفاده می شود. یدوفورها رایج ترین فرم ید موضعی هستند و عملکرد آنها به آزادسازی ید آزاد به عنوان عامل فعال بستگی دارد. مولکول کمپلکس تنها به عنوان یک حامل عمل می کند. یدوفورها حلالیت ید را افزایش داده و امکان رهش مداوم را فراهم می کنند. یدوفور، پوویدون ید، مجموعه ای با استفاده از پلیمر 1-وینیل-2-پیرولیدینون و یک عامل آزاد کننده هالوژن، فرمول ید آزادسازی در زمانی است که به پروتئین های کلیدی، نوکلئوتیدها و اسیدهای چرب موجود در باکتری حمله می کند و در نهایت باعث مرگ سلولی می شود. ید آزاد شده هنگام تماس کمپلکس با پوست نه تنها برای کشتن میکروارگانیسم ها در دسترس است، بلکه توسط سلول های مرده پوست یا سایر مواد آلی نیز جذب می شود. طیف کشندگی یدها و یدوفورها گسترده است و شامل باکتری های گرم مثبت و گرم منفی، قارچ ها، ویروس ها و تک یاخته ها می شود. جذب پوویدون ید در درمان مادران باردار و شیرده به دلیل احتمال کم کاری موقتی ناشی از تیروئید یک نگرانی محسوب می‌شود.

کادوکسومر-آیودین (ید) نیز یک دانه پلیمری نشاسته اصلاح‌شده‌ی آبدوست است که در آن مولکول‌های ید تثبیت می‌شوند. پس از استفاده از این ماده، دانه های پلیمری توسط ترشحات زخم متورم شده و به تدریج ید موجود در آن آزاد می شود. بیشترین کاربرد آن در درمان زخم های دارای اگزودا، ترشحی یا عفونی است. آماده‌سازی‌هایی که می‌توانند اثر ضد باکتریایی موضعی را طولانی‌تر کنند، مزیت آشکاری خواهند داشت، با این حال، ید موجود در این محصولات دارای ساختارهای شیمیایی متفاوتی است که اثرات آن‌ها معادل فرض می‌شود. محصولات حاوی ید، از طریق مکانیسم‌های باکتری‌کشی و باکتریواستاتیک، به طرز موثری بار باکتری را کاهش می‌دهند و در برابر بیشتر گونه‌های باکتریایی، و به‌طور قطع آن‌هایی که در زخم‌های مزمن حضور دارند، فعال هستند. با وجود مزایای ضد میکروبی به دست آمده از طریق استفاده از محصولات ید، اما چندین نوع معایب بالقوه در کاربرد بالینی آنها برای درمان زخم با نتایج متفاوت و بحث برانگیز مشاهده شده است.

• بیگوانیدها: شامل کلرهگزیدین گلوکونات و پلی هگزانید/ پلی هگزا متیلن بیگوانید

کلرهگزیدین، یک ضد عفونی کننده بیگوانیدی است، که احتمالا پرکاربردترین بیوسید در محصولات ضد عفونی کننده، به ویژه در محصولات مختص شستشوی دست‌ها و محصولات خوراکی و همچنین به عنوان یک ضد عفونی کننده و نگهدارنده است. این ماده به دو صورت یافت می‌شود؛ غلظت 0.05 درصد برای پاکسازی زخم و محلول دارای غلظت 4 درصد برای استفاده به عنوان آماده سازی پوست جراحی و اسکراب دست. اخیراً محلول‌های 2% نیز برای آماده‌سازی پوست جهت جراحی در دسترس هستند. کلرهگزیدین گلوکونات (CHG) بیش از 30 سال است که در محیط بالینی استفاده می شود. این ماده دارای سطح بالایی از فعالیت‌های ضد میکروبی، سمیت کم و میل ترکیبی قوی برای اتصال به پوست و غشاهای مخاطی است. به نظر می رسد که کلرهگزیدین گلوکونات (CHG) فعالیت ضد میکروبی خود را در سطح غشاء ایجاد می کند، به غشای خارجی و داخلی باکتری آسیب می رساند، باعث نشت و احتمالاً اختلال در پتانسیل های غشایی حیاتی برای تولید ATP می شود. بدین ترتیب، کلرهگزیدین گلوکونات غشای سلولی میکروبی را مختل نموده و محتویات سلول را رسوب می دهد. CHG (0.5-4٪) در برابر باکتری های گرم مثبت مؤثرتر از باکتری های گرم منفی است و فعالیت کمتری در برابر قارچ ها و باسیل های سل دارد. این ماده در برابر اسپورهای باکتری غیر فعال است، مگر در دمای بالا. مطالعات متعدد نشان می دهد که CHG از طریق پوست جذب نمی شود و پتانسیل کمی برای تحریک پوست دارد. با این حال، CHG نباید با چشم، گوش میانی یا مننژ تماس داشته باشد. لازم به ذکر است که اثر ضد باکتری فوری CHG از داروهای ضد عفونی کننده حاوی پوویدون ید، تریکلوزان، هگزاکلروفن یا کلروکسیلنول پیشی می گیرد.

پلی هگزانید/ پلی هگزا متیلن بیگ یوانید (PHMB) نیز به عنوان یک ماده غیر سیتوتوکسیک بسیار سازگار با بافت در نظر گرفته می شود و امروزه یکی از رایج ترین ضد عفونی کننده های زخم است. پلی هگزانید به کار برده شده در یک آماده سازی هیدروژل ثابت کرد که استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی سیلین که بر روی پوست یا زخم ها فقط به عنوان یک آلودگی یا به عنوان کلونیزاسیون بدون علائم بالینی و/ یا سرولوژیکی عفونت شناسایی می شود، می تواند با موفقیت ریشه کن شود، و بدین ترتیب توجه زیادی را به خود جلب نمود. پلی هگزانید همچنین از نظر بالینی و بافت شناسی نسبت به پوویدون-ید و نیترات نقره برای درمان سوختگی های درجه دو برتری داشت. اثر ضد عفونی کننده آن نیز روند اپیتلیال مجدد را مهار نمی کند. همچنین ثابت شد که قرارگیری استئوبلاست‌های انسانی و سلول‌های اندوتلیال در معرض پلی‌هگزانید با غلظت‌های مشخص، سبب فعالیت ضد باکتریایی مشکوک منجر به آسیب شدید سلولی می‌گردد و پرسش‌هایی را درخصوص امکان استفاده از آنتی سپتیک‌ها (ضدعفونی‌کننده‌ها) در سیمان استخوانی جهت درمان عفونت‌های ناشی از آرتروپلاستی و احتمال تاثیر PHMB بر بهبود زخم پدید آورد.

• هالوفنول‌ها (کلروکسیلنول)

کلروکسیلنول (4-کلرو-3،5-دی متیل فنل؛ p-chloro-m-xylenol) نوعی هالوفنول کلیدی مورد استفاده در فرمولاسیون های ضد عفونی کننده یا ضدعفونی کننده است. کلروکسیلنول خاصیت کشندگی باکتری‌ها را دارد. با کمال تعجب، مکانیسم اثر آن علیرغم استفاده گسترده از آن در طول سالیان متمادی، به ندرت مورد مطالعه قرار گرفته است. به دلیل ماهیت فنلی این ماده، انتظار می رود که بر روی غشاهای میکروبی اثر بگذارد. کلروکسیلنول در غلظت های 0.5-4.0٪ از طریق اختلال در دیواره سلولی میکروبی و غیرفعال شدن آنزیم عمل می کند. این ماده فعالیت خوبی در برابر باکتری های گرم مثبت دارد، اما در برابر باکتری های گرم منفی، مایکوباکتریوم توبرکلوزیس، قارچ ها و ویروس ها فعالیت و اثربخشی کمتری دارد.

• بیسفنول‌ها (تریکلوزان)

تریکلوزان و هگزا کلروفان جزو پرمصرف ترین بیوسیدهای این گروه به ویژه در صابون های ضد عفونی کننده و مواد شستشوی دست هستند. همچنین ثابت شده است که هر دوی این ترکیبات اثرات تجمعی و پایداری روی پوست دارند.

هگزاکلروفن در درجه اول در برابر باکتری های گرم مثبت موثر است. این ماده نوعی بیسفنول کلردار است که انتقال الکترون باکتری را قطع نموده، آنزیم های متصل به غشاء را در غلظت های پایین مهار می کند و غشاهای باکتری را در غلظت های بالا پاره می کند. غلظت سه درصدی هگزاکلروفن، باکتری های گرم مثبت را در عرض 15 تا 30 ثانیه از بین می برد، اما زمان بیشتری برای اثرگذاری آن بر باکتری های گرم منفی لازم است. هگزاکلروفن همچنین با اثرات سمی شدید، از جمله مرگ و میر همراه است. این ماده می تواند از طریق پوست آسیب دیده بزرگسالان و پوست نوزادان نارس جذب گردد. به علاوه، نشان داده شده که پودر بچه‌ای که به طور تصادفی به هگزا کلروفن 6 درصد آلوده شده، باعث مرگ نوزادان شده است.

تریکلوزان یک دی فنیل اتر است. این ماده فعالیت خاصی در برابر باکتری های گرم مثبت از خود نشان می دهد. اثربخشی آن در برابر باکتری های گرم منفی و مخمرها می تواند به طور قابل توجهی با اثرات فرمولاسیون افزایش یابد. نحوه عملکرد خاص تریکلوزان ناشناخته است، اما به نظر می‌رسد که اثرات اولیه آن بر روی غشای سیتوپلاسمی است.

• ترکیبات نقره

نقره و ترکیبات آن از دیرباز در اشکال مختلف به عنوان عوامل ضد میکروبی مورد استفاده قرار گرفته‌اند. در حال حاضر، آنتی بیوتیک نقره سولفادیازین مهم ترین ترکیب نقره از نظر بالینی است. تصور می شود که این ماده عمدتاً در سطح DNA عمل می کند زیرا یون های نقره به رشته‌های مارپیچی دی ان ای متصل می شوند و در نتیجه رونویسی را مسدود می کنند. صرف نظر از منبع نقره، این ماده چه از محلول ها، کرم ها و پمادها یا نقره نانوکریستالی آزاد شود، برای کراتینوسیت ها و فیبربلاست ها بسیار سمی است.

• آب اکسیژنه (هیدروژن پراکسید)

H2O2 نوعی بیوسید است که به طور گسترده برای ضد عفونی کردن، استرلیزاسیون و گندزدایی کاربرد دارد. پراکسید هیدروژن یک مایع شفاف و بی رنگ بوده که به صورت تجاری در غلظت های مختلف از 3٪ تا 90٪ در دسترس است. این اکسیدان در دسترس به سرعت به رادیکال هیدروکسیل بسیار واکنش پذیر تبدیل می شود که به مجموعه ای از اجزای سلولی آسیب می رساند. اگرچه آب اکسیژنه به طور گسترده ای بی ضرر و دوستدار محیط زیست در نظر گرفته می‌شود، اما به دلیل فعالیت قابل توجه کاتالازی چندین باکتری بیماری زای کلیدی، باید در غلظت های نسبتاً بالایی استفاده شود.