درمان زخم

تیم تخصصی درمان زخم از چه اعضایی تشکیل میشود؟

روند درمان زخم به خصوص زخم پای دیابتی، نیاز به همکاری گروهی از متخصصان و درمانگران زخم و تیم ارتوپدی فنی دارد تا بتوان انتظار نتیجه مطلوبی را برای درمان بیماران داشت. به اختصار به این همکاران گروه زخم اشاره میکنیم.

• متخصص داخلی یا غدد. یکی از پایه های درمان در بیماران دیابتی کنترل وضعیت سلامتی و مخصوصا کنترل دقیقتر قند خون است. همچنین بیماران درگیر زخم بستر اغلب درگیر مشکلات متعدد داخلی هستند. کنترل قند خون در شرایط ایجاد عفونت سخت تر میشود. بیماران دیابتی چه بصورت سرپایی و چه بصورت بستری نیاز به ویزیت مرتب همکاران داخلی یا غدد دارند. در مرکز مانیکان از همکاری این متخصصین در بخش بستری در بیمارستان گاندی و پاستورنو بهره مند هستیم.
• متخصص و جراح استخوان و مفاصل. تعداد قابل توجهی از بیماران درگیر زخم دیابتی، در مراحلی از درمان نیاز به درمان های جراحی برای تسریع روند درمان یا جلوگیری از تشدید بیماری دارند. کلینیک درمان زخم مانیکان، تحت نظارت مستقیم متخصص و جراح استخوان و مفاصل، آقای دکتر شهرام اعظمی اداره میشود. امکان انجام جراحی های اورژانسی درپای دیابتی و زخم بستر و همچنین جراحی های اصلاحی و پیشگیرانه، بصورت سرپایی یا بستری وجود دارد.
• متخصص اینترونشنال کاردیولوژی. در تعداد قابل توجهی از بیماران درگیر زخم در اندام تحتانی، اختلال خونرسانی بعنوان یک عامل اولیه وجود دارد. اصلاح این اختلال در برخی از بیماران باعث تسریع در روند درمان میشود، و در برخی مانع قطع اندام میشود. در کشور ما، تعداد معدودی از مراکز و همکاران در زمینه آنژیوپلاستی اندام های تحتانی فعالیت دارند. افتخار داریم که در بیمارستان گاندی، امکان انجام آنژیوپلاستی در اندام های تحتانی بیماران دیابتی با بهترین امکانات وجود دارد و توانسته ایم از همکاری تعدادی از بهترین متخصصان این رشته بهره مند باشیم.
• متخصص عفونی. قطعا در روند درمان بیماران درگیر زخم، حضور متخصص عفونی علاقه مند به این بخش از درمان، ضروری است. در بیمارستان های گاندی و پاستورنو، همکاران بسیار با تجربه رشته عفونی در کنار تیم درمانی حضور دارند.
• درمانگران زخم. پس از اقدامات اولیه درمانی، قسمت عمده ای از رسیدگی به زخم، توسط همکاران درمان زخم انجام میشود. در مرکز مانیکان درمانگران زخم، پرستاران آموزش دیده ای هستند که عضو نظام پرستاری کشوری بوده، سابقه طولانی فعالیت در زمینه درمان زخم دارند. این گروه، در زمینه درمان زخم های حاد و مزمن، از جمله زخم های محل جراحی، زخم های دیابتی، زخم های فشاری و غیره آموزش دیده اند. آموزش بیماران و خانواده آنها، توسط این همکاران انجام میشود. آموزش نه تنها روند درمان را ارتقاء می‌دهد، بلکه باعث می‌شود، احتمال عود زخم در آینده کمتر شود.
• ارتوپد فنی. جهت محافظت از پا در روند درمان و همچنین جهت جلوگیری از زخم در پای دیابتی، نیاز به صندل، کفش، بریس، کفی و سایر اقلامی است که در مراقبت از پا استفاده میشود. ارزیابی، ساخت و آموزش استفاده از این موارد توسط همکاران ارتوپدی فنی صورت میگیرد. تیمی از با تجربه ترین همکاران در این زمینه با مرکز مانیکان همکاری دارند. امکان ارزیابی و قالب گیری در محل کلینیک وجود دارد.

در کنار همکارانی که در بالا به آنها اشاره شد، قطعا همنکاران دیگری نیز در روند درمانی کمک کننده هستند. هر زمان، درمان نیاز به کمک متخصصان دیگر داشته باشد، مشاوره های لازم گرفته میشود تا درمان کاملتر و نتیجه بخش تر باشد.

روند تشخیصی در بیمار دچار زخم مزمن

روند درمان بیماران درگیر زخم مزمن مخصوصا زخم پای دیابتی که قسمت عمده ای را تشکیل میدهند، بصورت ساده شامل مراحل زیر است:

• ارزیابی اولیه بیمار و بیماری های زمینه ای
• بررسی خونرسانی شریانی با تجهیزات تخصصی شامل داپلکس و دستگاه اندازه گیری اندکس پایی- بازویی
• علت یابی ایجاد زخم
• بررسی وجود عفونت در زخم و آزمایش های تکمیلی
• بررسی نیاز بیمار به روند درمانی بصورت سرپایی یا بستری

مراجعه کنندگان مرکز درمان زخم مانیکان عمدتا بیماران دچار زخم پای دیابتی هستند. همچنین بیماران درگیر زخم های وریدی، زخم های ایسکمیک، زخم بستر، زخم های پس از جراحی، زخم های ناشی از تروما و همچنین زخم های ناشی از جراحی های زیبایی در این مرکز تحت مراقبت و درمان قرار میگیرند.

روند درمانی زخم

پس از ارزیابی اولیه، ابتدا تلاش برای از بین بردن علت های ایجاد زخم انجام میگیرد که بطور ساده شامل موارد زیر است:

• در صورت وجود نارسایی شریانی، مشاوره با اینترونشنال کاردیولوژیست جهت انجام آنژیوپلاستی (بیمارستان خصوصی و دولتی)
• بر طرف کردن نقاط فشار بعنوان عامل ایجاد زخم با همکاری تکنسین ارتوپدی فنی مرکز
• از بین بردن سریع بافت های مرده و عفونی با دبریدمان جراحی (سرپایی یا بستری در بیمارستان های گاندی یا پاستورنو)
• درمان عفونت
• انجام جراحی های پیشرفته اصلاحی

مرکز مانیکان از معدود مراکز درمان زخم در ایران است که امکان انجام تمام مراحل درمان زخم های مزمن را دارد. این درمان ها شامل درمان های عمومی تر مانند پانسمان نوین، اوزون تراپی، وکیوم تراپی و پلاسما تراپی و نیز اقدامات خاص تر، مانند آنژیوپلاستی، درمان عفونت های شدید، ساخت کفش دیابتی و همچنین طیف کاملی از جراحی های درمانی زخم پای دیابتی است.

 در صورت نیاز، امکان بستری بیماران در بیمارستان های گاندی و پاستورنو وجود دارد.

در این مسیر از همکاری متخصصان ارتوپدی، کاردیولوژیست، عفونی و غدد و همچنین درمانگران با تجربه زخم کمک گرفته میشود. بیماران بستری، پس از ترخیص توسط همان تیم، بصورت سرپایی تحت نظر خواهند بود.

درمان زخم دیابتی

زخم پای دیابتی به عارضه‌ای اطلاق می‌شود که در آن قسمتی از پوست در بیماران دیابتی از بین رفته و شما می‌توانید بافت زیرین آن را ببینید. اکثر زخم‌های پوستی در قسمت پایین پا ایجاد می‌شوند.
زمانی که پوست بریده می‌شود، معمولاً به سرعت التیام می‌یابد. با این وجود، در برخی از افراد مبتلا به دیابت، پوست ناحیه پا به خوبی التیام نیافته و مستعد ایجاد زخم پای دیابتی می‌باشند. اگر متوجه ایجاد زخمی روی پوست خود شده‌اید که از علت بروز آن مطمئن نیستید، بایستی در اسرع وقت به پزشک مراجعه نمایید. احتمالا پزشک دبریدمان زخم را برایتان انجام خواهد داد تا بافت ناسالم را از زخم جدا کرده و سبب تسریع بهبودی شود. وی همچنین توصیه‌هایی به شما خواهد کرد تا از عفونت یا گسترش زخم جلوگیری نماید. برخی از دستورالعمل‌هایی که باید انجام دهید می‌تواند به شرح ذیل باشد:

• زخم خود را روزانه تمیز کنید. برای تمیز کردن آن از آب و صابون استفاده کنید، مگر اینکه پزشک پاک کننده دیگری را توصیه نماید. از پراکسید هیدروژن استفاده نکنید و زخم خود را در حمام یا استخر به مدت طولانی داخل آب قرار ندهید، زیرا این امر می تواند بهبودی را کند کرده و حتی ممکن است احتمال بروز عفونت را افزایش دهد.
• زخم خود را با بانداژ یا پانسمان مخصوص زخم بپوشانید. (پزشک ممکن است بسته به محل زخم، مراحل خاصی از بانداژ را توصیه کند.) همچنین ممکن است شنیده باشید که قراردادن زخم‌ها در معرض هوا مهم و مفید است؛ اما متخصصان اکنون بر این باورند که نپوشاندن زخم در واقع احتمال بروز عفونت را افزایش داده و بهبودی را کند می‌کند.
• بهتر است شرایطی فراهم کنید که هیچ فشاری به زخم شما وارد نشود؛ به خصوص اگر زخم روی پای شما واقع شده باشد. بدین ترتیب باید از وسایلی مانند عصا، کفش مخصوص، بریس و … استفاده نمایید. کاهش فشار وارده به ناحیه درگیر و تحریک نشدن آن، به بهبود سریعتر زخم کمک می کند.
• از داروهای موضعی تجویز شده توسط پزشک، استفاده کنید. (موضعی به این معنی است که دارو بایستی صرفا روی سطح پوست شما استعمال گردد). داروهای موضعی ممکن است سالین، فاکتورهای رشد و/یا جانشین‌های پوستی باشند.
• قند خون خود را تحت کنترل نگه دارید. کنترل دقیق قند خون، علاوه بر کاهش خطر ابتلا به زخم، به بدن شما کمک می‌کند تا زخم های موجود را  با سرعت بهیشتری بهبود بخشد.

چه زمانی باید به دنبال درمان‌های دیگر رفت؟

درصورتی که زخم شما پس از حدود یک ماه بهبود نیافت یا به عفونتی تبدیل شد که به استخوان نیز سرایت کرد، باید به سراغ روش‌های درمانی دیگری بروید. این روش‌های درمانی می توانند شامل جراحی (اغلب برای از بین بردن عوامل ایجاد کننده فشار به زخم، مانند بونیون) و اکسیژن درمانی هایپربولیک باشد که شامل تنفس اکسیژن خالص در یک اتاق مخصوص به منظور کمک به بهبودی بدن شما است.

سایر نکات مربوط به درمان زخم دیابتی

درمان زخم پای دیابتی مستلزم تخلیه زخم، استفاده روزانه از پانسمان سالین یا سایر پانسمان های مشابه به منظور ایجاد یک محیط مرطوب برای بهبود زخم، دبریدمان در صورت لزوم، درمان آنتی بیوتیکی با یا بدون مداخله جراحی در صورت وجود استئومیلیت یا عفونت بافت نرم، کنترل بهینه سطح قند خون و معاینه و اصلاح نارسایی شریان محیطی.

برای تسریع بهبود زخم در فرد مبتلا به دیابت و زخم نوروپاتیک کف پا، درصورتی که درمان از طریق تخلیه غیرجراحی ناموفق بود، بایستی افزایش طول تاندون آشیل، برداشتن سر متاتارس یا آرتروپلاستی مفصل در نظر گرفته شوند.

درمان زخم شریانی

درمان زخم شریانی بایستی در وهله‌ی اول شامل معاینه و ارزیابی کامل توسط متخصصان مراقبت از زخم و متخصصین پا باشد و همچنین باید علت زمینه‌ای و عوامل خطرزا نیز بررسی شوند. در درمان زخم شریانی بایستی اصول اساسی زیر را در نظر داشت:

• ترک سیگار: از آنجایی که بیماری عروق محیطی یک عامل خطر مهم برای ایجاد زخم شریانی است، ترک سیگار برای توقف پیشرفت بیماری توصیه می شود.
• ورزش منظم: پیاده روی به تسکین درد کمک نموده و در کنترل علائم بیماری عروق محیطی موثر است. معمولا پیاده‌روی روزانه به مدت 30-60 دقیقه به بیماران توصیه می‌شود.
• تغذیه مناسب: تغذیه مناسب و بهینه برای بهبود زخم ضروری است.
• پرهیز از درمان‌های فشرده سازی: در بیماران مبتلا به زخم شریانی، سرعت گردش خون دچار مشکل است. بنابراین، درمان‌های فشرده سازی (مثل جوراب فشاری) باید با احتیاط انجام شود؛ زیرا ممکن است پرفیوژن محدود شده را بیشتر به خطر بیندازد.

با توجه به این که زخم‌های شریانی به دلیل انسداد گردش طبیعی خون ایجاد می‌شوند، بایستی اقداماتی که سبب تسهیل و بهبود خون‌رسانی به بافت‌ها می‌شود را انجام داد که به بهبود زخم کمک می‌کنند.

مراقبت موضعی از زخم

مراقبت موضعی از زخم به ویژگی‌ها و شرایط زخم شریانی ایجادشده بستگی دارد. زخم‌های درمان‌پذیر می‌توانند درمان‌های تهاجمی‌تری را در مقایسه با زخم‌های غیرقابل التیام که نیاز به روش درمانی محافظه‌کارانه‌تری دارند، تقبل کنند. رعایت مراحل زیر در مراقبت از زخم موضعی زخم شریانی ضروری است:

• کنترل عفونت: زخم های ایسکمیک مستعد آلودگی باکتریایی هستند. کلونیزاسیون باکتریایی می تواند بهبود زخم را مختل نماید؛ زیرا به بافت گرانولاسیون سالم آسیب می رساند. علائم کلاسیک عفونت باکتریایی ممکن است همواره قابل تشخیص نبوده و به کمک سواب باکتریایی زخم قابل شناسایی باشند. پانسمان حاوی نقره و یدید کادکسومر را نیز می‌توان به عنوان درمان موضعی عفونت زخم استفاده کرد. با این حال، عفونت های بافت عمقی نیاز به آنتی بیوتیک درمانی سیستماتیک دارند.
• پاکسازی زخم: برای بهبود بهینه و هرچه بهتر زخم، محل زخم بایستی عاری از مواد زائد و بافت نکروزه (مرده) باشد. برخی از پاک کننده‎های زخم تجاری برای بافت گرانوله سمی هستند و باید فقط برای زخم هایی با بار باکتریایی سنگین استفاده شوند. کم ضررترین پاک کننده زخم، سالین 0.9% نرمال یا آب است. زخم باید با فشار ملایم تمیز شود تا ذرات آلوده خارج شوند.
• پانسمان: زخم های شریانی دارای حداقل میزان ترشحات هستند و پوست اطراف آنها نیز آسیب‌دیده و شکننده است. بنابراین بایستی از پانسمان مرطوب و غیر چسبنده استفاده نمود. از آنجایی که زخم های شریانی در برابر آلودگی باکتریایی بسیار آسیب پذیر هستند، پانسمان باید دارای خواص ضد میکروبی باشد تا عفونت را به نحو موثری کنترل نماید.

داروها و مداخلات پزشکی

در زیر فهرستی از داروهایی آورده شده است که برای درمان زخم‌های شریانی تجویز می‌شوند:

• داروهای ضد تجمع پلاکت‌های خون: دوز پایین آسپرین (75 تا 325 میلی‌گرم در روز) از تجمع پلاکت‌ها جلوگیری نموده و بدین ترتیب سبب محدودشدن پیشرفت بیماری عروق محیطی می‌شود. همچنین می‌توان از کلوپیدوگرل نیز استفاده نمود که جایگزین بهتری برای آسپرین محسوب می‌شود.
• سیلوستازول: سیلوستازول یک داروی گشادکننده عروق است که در درمان بیماری عروق محیطی (PVD) استفاده می شود. این دارو می تواند در کنترل و مدیریت زخم شریانی مفید باشد.
• استاتین‌ها: داروهای حاوی استاتین سطح لیپیدهای خون را کاهش داده و در درمان تصلب شرایین استفاده می‌شوند. از آنجایی که آترواسکلروز در پاتوژن و ایجاد بیماری عروق محیطی و متعاقب آن زخم شریانی نقش دارد، استاتین‌ها جهت درمان این مشکل تجویز می شوند.
• تسکین درد: زخم های شریانی دردناک هستند و نیازمند درمان و تسکین با داروهای افیونی هستند. احساس درد سبب فعال شدن سیستم عصبی سمپاتیک را فعال می کند که منجر به انقباض شریان‌ها در سیستم عروق محیطی می شود. از این رو، تسکین کافی درد نیز می تواند به بهبود پرفیوژن بافتی کمک کند.

درمان از طریق جراحی

هدف اصلی جراحی، بازگرداندن خون‌رسانی و جریان خون به بافت‌هاست. اندیکاسیون‌های درمان جراحی شامل زخم‌هایی است که به روش‌های درمانی محافظه کارانه و ایسکمی بحرانی اندام پاسخ نمی دهند. انسداد یا بازبودن رگ دیستال نیز باید با استفاده از آنژیوگرافی MR یا سی تی آنژیوگرافی قبل از جراحی بررسی شود.

گزینه های جراحی زیر برای درمان زخم شریانی در دسترس است:

• پیوند بای پس: پیوند بای پس به عنوان یک استاندارد طلایی برای ترمیم مجدد عروق اندام تحتانی به حساب می‌آید. پیوند بای پس با استفاده از ورید صافن بیمار انجام می شود. نتایج پیوند بای پس به طور کلی خوب است و رفع انسداد پنج ساله در حدود 70٪ رخ می‌دهد.
• تکنیک‌های اندوواسکولار: در مقایسه با پیوند بای پس، روش های اندوواسکولار کمتر تهاجمی هستند. از این رو با عوارض کمتری همراه بوده و اکنون توسط برخی از پژوهشگران به عنوان روش ترجیحی و بهتری برای درمان زخم شریانی در نظر گرفته می شوند.

درمان زخم سوختگی

درمان سوختگی بسته به علت و شدت آن متفاوت است. به طور کلی بایستی هر نوع سوختگی را تمیز نگه دارید و بسته به شدت زخم، بانداژ/ پانسمان مناسب را در آن ناحیه قرار دهید. درمان و تسکین درد نیز نکته‌ای کلیدی است: کنترل ناکافی درد می تواند در مراقبت از زخم اختلال ایجاد کند.

همچنین بایستی زخم‌ها را به لحاظ وجود علایم عفونت و سایر عوارض و مشکلات طولانی‌مدت – مانند اسکار و سفت شدن پوست در ناحیه مفاصل و ماهیچه‌ها که سبب دشوارشدن حرکت آنها می‌شود – بررسی نمایید.

انواع درمان سوختگی‌ها براساس نوع و شدت آن‌ها به شرح ذیل است:

• سوختگی درجه یک: مقداری آب خنک روی محل سوختگی بریزید. از قرار دادن یخ روی ناحیه خودداری نمایید؛ در صورت آفتاب سوختگی می‌توانید از ژل آلوئه ورا استفاده کنید. برای سوختگی‌های حرارتی، کرم آنتی بیوتیک بزنید و به آرامی آن را با گاز یا بانداژ بپوشانید. همچنین می‌توانید از داروهای مسکن بدون نیاز به نسخه نیز استفاده کنید.
• سوختگی درجه دو: درمان سوختگی های درجه دو و درجه یک مشابه است. ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما ممکن است کرم آنتی بیوتیک قوی تری که حاوی نقره است، مانند سولفادیازین نقره، برای از بین بردن باکتری‌های محل سوختگی تجویز کند. بالا بردن ناحیه سوخته نیز می تواند میزان درد و تورم را کاهش دهد.
• سوختگی‌ درجه سه: سوختگی‌های درجه سه می‌توانند کشنده باشند و اغلب نیاز به پیوند پوست دارند. در پیوند پوست، بافت آسیب دیده را با پوست سالم دیگری از قسمت آسیب ندیده بدن فرد جایگزین می کنند. ناحیه ای که پوست از آن گرفته می شود به صورت خود به خودی بهبود می‌یابد و مشکلی ایجاد نمی‌کند. اگر فرد در زمان آسیب، پوست کافی برای پیوند نداشته باشد، یک منبع موقت برای پیوند پوست می‌تواند از یک اهداکننده متوفی یا یک منبع مصنوعی باشد، اما در نهایت باید توسط پوست خود شخص جایگزین شود. درمان این نوع سوختگی همچنین شامل تزریق مایعات اضافی (معمولاً به صورت داخل وریدی، از طریق سرم) برای ثابت نگه داشتن فشار خون و جلوگیری از شوک و کم آبی بدن است.

مراقبت‌های پزشکی از زخم

هدف از مراقبت‌های پزشکی، جلوگیری از بروز عفونت است. در حال حاضر، برداشتن زودهنگام پوست آسیب دیده و پیوند آن، استاندارد اصلی مراقبت و روش جراحی اولیه برای کاهش خطر عفونت و بستری‌شدن در بیمارستان و افزایش میزان انجام پیوند است. یک متاآنالیز در سال 2015 به بررسی همه مطالعات تصادفی‌سازی و کنترل‌شده موجود پرداخت و نشان داد که برداشتن زودهنگام پوست ناحیه‌ی سوخته، میزان مرگ و میر در تمام بیماران دچار سوختگی که آسیب تنفسی نداشته‌اند را کاهش می‌دهد. بسته شدن سریع و دائمی سوختگی‌های دارای ضخامت بالا را می توان با اتوگرافت (گرافت پوستی با ضخامت تقسیم شده و متغیر از محل اهداکننده‌ی فاقد آسیب‌دیدگی در همان بیمار) انجام داد. با این وجود، نقاط اهداکننده دردناک خواهند بود و بار درمانی خود را به بیمار تحمیل می‌کنند. اگر محل های اهدا کننده به دلیل گستردگی ناحیه سوختگی، پوست کافی نداشته باشد، بایستی آلوگرافت، زنوگرافت، جایگزین‌های پوستی یا آنالوگ پوستی را در نظر گرفت.

مراقبت از زخم باید شامل برداشتن کامل بافت‌های آسیب دیده و از بین رفته، آلودگی‌های باقی‌مانده‌ و داروهای موضعی ضد میکروبی‌ قبلی باشد. بایستی از یک اسکراب موضعی ضد میکروبی جراحی با طیف وسیع، مانند کلرهگزیدین گلوکونات در کنار مسکن کافی و داروهای پیشگیرانه2ی ضد اضطراب استفاده شود تا امکان مراقبت کافی از زخم فراهم گردد.

جهت تسکین درد نیز استفاده از داروهای حاوی ترکیبات افیونی مورد بحث است؛ زیرا چنین داروهایی منجر به وابستگی دارویی شده و حتی ممکن است در برخی شرایط، درد را دو چندان کننند – این عارضه، پردردی ناشی از ترکیبات افیونی نام دارد. بنابراین مدیریت و تسکین درد را بایستی از چند وجه بررسی و سپس اقدام کرد. عوامل نگهدارنده مواد افیونی عبارتند از استامینوفن، کتامین و آگونیست های آلفا آدرنرژیک مانند کلونیدین و دکسمدتومیدین. باید از مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی خودداری کرد، زیرا باعث اختلال در بهبود زخم شده و خطر آسیب حاد کلیه و خونریزی را افزایش می دهند.

داروهای ضد میکروبی موضعی جهت پیشگیری و درمان عفونت زخم ناشی از سوختگی مفید بوده و شامل مافنید استات، سولفادیازین نقره، محلول نیترات نقره و پانسمان های آغشته به نقره می باشند. این روش‌های درمانی مختلف به لحاظ توانایی آنها برای نفوذ به اسکار، فعالیت های ضد میکروبی و پروفایل های عوارض جانبی با یکدیگر تفاوت دارند.

درمان زخم عفونی

درصورتی که پوست شما دچار زخم شد، بهتر است تا جایی که می‌توانید محل زخم را تمیز نگه داشته و از آن محافظت نمایید. از این رو، درصورتی که مطمئن هستید که زخم ایجادشده کوچک است و هنوز عفونت وجود ندارد یا عفونت بسیاری کمی وجود دارد، درمان‌های خانگی بسیار موثر خواهند بود. اما به یاد داشته باشید، اگر زخم شما بسیار گسترده بوده، خونریزی بیش از حد دارد یا اگر عفونت در کنار علائم فوق الذکر بروز پیدا کرده است، حتما به پزشک مراجعه نموده تا درمان مناسب زخم‌های عفونی را دریافت نمایید.

درمان‌های خانگی

درصورتی که زخمی کوچک و غیرنگران کننده برایتان ایجاد شد، حتما مراحل زیر را در منزل دنبال نمایید:

1. ابتدا مطمئن شوید که تمام وسایل و تجهیزاتی که استفاده می کنید تمیز و ترجیحاً با الکل ضد عفونی شده باشند.

2. اطمینان حاصل نمایید که دست های خود را به خوبی با آب و صابون شسته و خشک کنید.

3. زخم را ابتدا با آب و سپس با آب گرم و صابون اطراف زخم تمیز کنید. سعی کنید صابون وارد زخم نشود.

4. تمام آلودگی‌ها یا چیزهایی مانند شیشه و شن را با موچین برداشته یا به آرامی با یک پارچه تمیز و مرطوب مالش دهید تا از محل زخم خارج شوند.

5. پماد یا کرم آنتی بیوتیک را روی زخم بمالید، سپس اجازه دهید پوست در هوا خشک شود و در نهایت، زخم را با باند بپوشانید.

6. پس از انجام این کار، به یاد داشته باشید که بایستی یک مرتبه در روز پانسمان را تعویض نمایید – و هر موقع که پانسمان مرطوب یا آلوده شد نیز باید آن را تعویض کنید.

* اگر طی 1 تا 2 روز پس از انجام چنین اقداماتی، هیچ نشانه‌ای از بهبود زخم مشاهده نکردید، بایستی حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.

درمان‌های پزشکی و تخصصی

درصورتی که زخم شما عفونی شده یا بهبود نیابد، پزشکان معمولا اقدامات زیر را انجام خواهند داد:

• آنان عفونت باکتریایی را از طریق تجویز آنتی بیوتیک درمان می‌کنند. به خاطر داشته باشید که حتی در صورت بهبودی نیز بایستی دوره‌ی آنتی بیوتیک خود را تکمیل نمایید.
• پزشک تشخیص می‌دهد که زخم باید توسط چسب طبی یا بخیه بسته شود یا نیازمند ضدعفونی بیشتری است.
• درصورتی که زخم حاوی بافت آلوده باشد، پزشک بافت مربوطه را برمی‌دارد – به این کار، دبریدمان گفته می‌شود. دبریدمان بافت مرده به تسریع روند بهبودی و جلوگیری از بروز عفونت بیشتر در بدن کمک می‌کند.
• سپس وی تصمیم خواهد گرفت که آیا لازم است واکسن کزاز بزنید یا خیر. به خاطر داشته باشید که تزریق واکسن‌های بوستر (یادآور) کزاز، هر ده سال یکبار توصیه می‌شود.

درمان زخم‌ بریدگی و خراشیدگی

همواره در زندگی روزمره اتفاقات کوچکی پیش می‌آید که منجر به بریدگی و خراش‌های جزئی می‌شوند. اگرچه بریدگی‌ها و خراش‌ها معمولاً جزو مشکلات جدی پزشکی نیستند، اما همیشه باید به سرعت آن‌ها را درمان کنید تا از بروز عفونت یا عوارض اینچنینی جلوگیری شود.

اقدامات زیر معمولا برای مواقع بروز زخم توصیه می‌شود:

مراقبت در منزل

اکثر بریدگی‌های جرئی را می‌توان در منزل درمان نمود. اما لازم است محل زخم را همواره تمیز نگه دارید و مانع از عفونی‌شدن آن شوید.

هنگامی که زخم ایجاد می‌شود، حتما آن را به خوبی با آب تمیز کنید. اگر کثیفی یا آلودگی در زخم وجود دارد، حتما آن را به خوبی شست و شو دهید. آب لوله کشی مناسب است. شستشوی بادقت زخم مهمترین کاری است که می توانید برای جلوگیری از ایجاد عفونت انجام دهید. همچنین می‌توانید از ژله‌ی پترولیوم یا پماد آنتی بیوتیک روی زخم بسته استفاده نمایید تا از تشکیل اسکار جلوگیری شود. سپس، یک باند تمیز و خشک را روی آن قرار دهید. بایستی حداقل یک بار در روز پانسمان یا بانداژ آن را عوض کنید – به ویژه پس از خیس ومرطوب شدن آن. حمام کردن به طور معمول خوب است، اما از خراشیدن، شنا کردن و قراردادن طولانی مدت زخم در وان و فضاهای اینچنینی اجتناب نمایید. گاهی اوقات این تصور وجود دارد که باید اجازه دهید زخم هوا بخورد، اما نیازی به انجام این کار نیست. زخم ها وقتی پوشیده می‌مانند، در واقع سریع تر بهبود می یابند!

طبیعی است که زخم همراه با درد باشد. جهت تسکین درد می‌توانید استامینوفن (تیلنول) یا ایبوپروفن (موترین، ادویل) را طبق دستورالعمل روی بسته مصرف کنید. از مصرف محصولات حاوی آسپرین اجتناب کنید، زیرا می توانند باعث خونریزی یا طولانی شدن مدت زمان خونریزی آن شوند. در صورت کبودی یا تورم از یخ استفاده کنید و از دستکاری و کندن دلمه‌ی ایجادشده روی زخم خودداری کنید. درصورتی که قرار است زمانی را در خارج از منزل و زیر نور خورشید بگذرانید، از کرم ضد آفتاب با فاکتور حفاظتی (SPF) 30 روی ناحیه زخم استفاده کنید؛ این کار را تا زمانی که زخم به طور کامل بهبود یابد، ادامه دهید.

بهتر است همواره در منزل، پانسمان یا بانداژ داشته باشید. چرا که در مواقع ایجاد زخم قطعا به آن نیاز خواهید داشت. پمادهای آنتی بیوتیکی یا ژل پترولیوم نیز به جلوگیری از ایجاد اسکار کمک می کنند، اما وجود هیچکدام برای درمان ایمن زخم‌ها و پیشگیری از بروز عفونت ضروری نیست. استفاده از پراکسید هیدروژن، ید یا پد الکلی برای ضدعفونی و تمیز کردن زخم های جزئی لازم نیست، زیرا چنین ترکیباتی احتمالاً به جای ضدعفونی کردن، ناحیه را تحریک می‌کنند. به خاطر داشته باشید، شستشوی دقیق زخم با مقدار زیادی آب لوله‌کشی، بهترین راه برای جلوگیری از عفونت زخم است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه نماییم و به دنبال درمان‌های پزشکی باشیم؟

بریدگی‌های گسترده با شکاف‌های عمیق‌تر – یا هر زخمی که خونریزی آن متوقف نمی‌شود – نیازمند مراجعه به پزشک و به درمان پزشکی است. علاوه بر این، اگر شیء یا آلودگی‌ای در زخم شما گیر کرده، در حرکت/احساس اشیا در اطراف ناحیه بریدگی مشکل دارید، درد کنترل نشده دارید یا نگران بروز عفونت هستید، باید به بخش اورژانس مراجعه کنید.

درصورتی که زخم عمیق به نظر می رسد، خونریزی آن متوقف نمی شود یا چربی یا عضله از داخل زخم معلوم است، ممکن است نیاز به بخیه داشته باشد.

بایستی حداقل 24 ساعت روی بخیه های خود بانداژ بگذارید. پس از آن، می توانید بانداژ را بردارید. دوش گرفتن نیز معمولا مشکلی نداشته و خوب است – صرفا مطمئن شوید که مراقب اطراف زخم باشید، آن را دستکاری نکنید و خراش ندهید، و پس از استحمام، آن را خشک نمایید. یک لایه پماد آنتی بیوتیک را با یک باند تمیز و خشک روی زخم بگذارید و روز بعد نیز همین کار را تکرار کنید. اگر پزشک دستورالعمل‌های خاصی را برای مراقبت از زخم در اختیارتان قرار داده، حتماً آن‌ها را نیز رعایت نمایید.