هایپرکراتوز چیست؟ | مانیکان
ضخیم شدن پوست، هیپرکراتوز (پوسته پوست)، پاپیلوماتوز (برجستگی های خشن ریز روی ساق پا و پا)، شکاف، تراوش یکی از علائم زخم های پا مانند زخم پای دیابتی است.
هیپرکراتوز نوعی عارضه‌ی پوستی است. در این عارضه، لایه‌ی خارجی پوست که به آن لایه‌ی شاخی گفته می‌گویند، ضخیم‌تر از حد معمول می‌شود.
لایه‌ی شاخی یا اِستراتوم کورنِئوم از یک پروتئین به نام کراتین تشکیل شده است. زمانی که بدن بیش از حد کراتین تولید کند، عارضه‌های پوستی ایجاد می‌شوند.
این مقاله انواع، دلایل و گزینه‌های درمانی برای شخصی که مبتلاء به این عارضه‌ی پوستی شده را بررسی می‌کند.
انواع هیپرکراتوز
«هیپرکراتوز» اصطلاحی کلی برای عارضه‌های پوستی ناشی از کراتین بیش از حد است. انواع مختلف هیپرکراتوز براساس علل ایجاد این عارضه‌ها مشخص شده است.
گونه‌های ارثی هیپرکراتوز
برخی از انواع هیپرکراتوز به دلیل وراثت بروز پیدا می‌کنند. نمونه‌هایی از آن شامل:
- هیپرکراتوز اپیدرمولیتیک
- هیپرکراتوز مولتیپل مینت
- هیپرکراتوز در نواحی آکرال
- ایکتیوز لایه‌ای (فلس ماهی)
- ایکتیوز وابسته به ایکس
- کراتوزیس پیلاریس (پوست مرغی) که به آن هیپرکراتوز فولیکولار نیز گفته می‌شود
هیپرکراتوز اکتسابی
انواع دیگر هیپرکراتوز بعدها در طول عمر بروز پیدا می‌کنند. همیشه نمی‌توانیم علت هر نوع این بیماری را مشخص کنیم. برخی از عارضه‌های هیپرکراتوز شامل این موارد هستند:
- هیپرکراتوز کف پا
- هیپرکراتوز نوک سینه و هاله‌ی اطراف پستان
- لیکن پلان (خزه پوستی)
- کراتوز سبورئیک
- میخچه و پینه
- هیپرکراتوز لنتیکولاریز پرستانس (HLP)
- زگیل
- کراتوز آکتینیک
عارضه‌های اکتسابی در مقابل عارضه‌های ارثی
عارضه‌های ارثی از یک نسل به نسل دیگر منتقل می‌شوند. اغلب اگر شخصی با اختلال ژنتیکی با شما نسبت خونی داشته باشد، ریسک ابتلاء به بیماری بسیار بالاتر خواهد بود. از سوی دیگر، عارضه‌های اکتسابی دلایل متعدد دیگری دارند که به ژنتیک مرتبط نیستند.
علائم هیپرکراتوز
اصلی‌ترین علامت هیپرکراتوز ضخیم شدن پوست است که هنگام لمس شدن احساس زبری دارد. علائم دیگر به نوع هیپرکراتوز بستگی دارند.
برای مثال، اگر شخصی به هیپرکراتوز پیلاریس که نوعی عارضه‌ی ارثی است مبتلا باشد، ممکن است دچار قرمزی در ناحیه‌ی آسیب‌دیده‌ی پوست شود.
علائم شایع هیپرکراتوز شامل این موارد است:
| علائم هیپرکراتوز بر اساس نوع بیماری | |
| هیپرکراتوز اپیدرمولیتیک | قرمزی پوست؛ تاول‌های شدید؛ ضخیم و تیره شدن پوست مفاصل، کف سر یا گردن؛ بوی بد در ناحیه‌ی آسیب‌دیده |
| هیپرکراتوز مولتیپل مینت | ضایعه‌های سفید، زرد یا قهوه‌ای؛ جوش‌های گنبدی شکل یا برآمدگی‌های ریز پوستی؛ ایجاد برآمدگی‌های نوک‌تیز روی پوست |
| هیپرکراتوز در نواحی آکرال | جوش‌های مومی شکل، زرد و سفت روی پوست که اغلب روی دست یا پا ایجاد می‌شوند؛ لکه‌ها (ضایعات برآمده) روی زانوها |
| ایکتیوز لایه‌ای | لایه‌ی براق پوست (غشای کلودیون) که پس از دو هفته از بین می‌رود؛ پوست قرمز یا پولک‌دار (خشک و پوسته پوسته) زیر غشای کلودیون |
| ایکتیوز وابسته به ایکس | پوست پولک‌دار در قسمت گردن، تنه و اندام تحتانی که به رنگ خاکستری یا قهوه‌ای تیره است |
| هیپرکراتوز کف پا | بروز پینه یا میخچه، اغلب در کف دست‌ها، زانوها یا کف پاها که ممکن است باعث درد و عدم توانایی در حرکت کردن شود |
| هیپرکراتوز نوک سینه و هاله‌ی اطراف پستان | ضخیم شدن نوک سینه و هاله‌ی اطراف پستان و ضایعات پوستی که تیره‌تر و ضخیم‌تر از حد معمول هستند |
| لیکن پلان | برآمدگی‌های بنفش روی پوست؛ خارش؛ تاول‌هایی که روی آن‌ها دلمه بسته؛ لکه‌های سفید داخل دهان؛ درد در دهان یا واژن؛ ریزش مو |
| کراتوز سبورئیک | توده‌ی خوش‌خیم، قهوه‌ای، مشکی یا زرد رنگ؛ مومی شکل؛ پوسته پوسته |
| هیپرکراتوز لنتیکولاریز پرستانس | جوش‌هایی که اغلب بدون علامت هستند؛ درصورت خارش پوست، خونریزی می‌کنند |
| کراتوز آکتینیک | لکه‌های خشک و زمخت پوستی؛ برآمدگی‌های سطحی؛ برآمدگی‌هایی زگیل‌مانند؛ تغییر رنگ پوست به رنگ‌های صورتی، قرمز یا قهوه‌ای؛ خارش، سوزش، خونریزی و دلمه بستن ناحیه‌ی آسیب‌دیده |
جمع‌بندی
تمام انواع هیپرکراتوز بسته به نوع، علت بیماری و ناحیه‌ی آسیب‌دیده علائم مختلفی دارند.
علل بیماری
بسته به نوع بروز هیپرکراتوز، دو دسته بندی وجود دارد:
- فشاری
- غیر فشاری
هیپرکراتوز فشاری زمانی اتفاق می‌افتد که پوست ملتهب یا متورم باشد. در صورتی که روی پوست فشار وارد شود بدن برای مبارزه با آسیب‌دیدگی سلول‌های پوستی، کراتین بیشتری تولید می‌کند و این کار خیلی سریع انجام می‌شود. گونه‌های اکتسابی هیپرکراتوز ممکن است فشاری باشند.
انواع غیرفشاری هیپرکراتوز، عارضه‌هایی ژنتیکی هستند. هیپرکراتوز ارثی زمانی ایجاد می‌شود که ژن خاصی در خانواده تغییر کند و آن ژن تغییریافته از فردی به فرد دیگر منتقل شود. هر ژن، نوع خاصی از هیپرکراتوز را ایجاد می‌کند.
جمع‌بندی
علل ایجاد هیپرکراتوز به دو نوع فشاری و غیرفشاری دسته‌بندی می‌شود.
تشخیص هیپرکراتوز
برای تشخیص هیپرکراتوز، باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک پوست شما را معاینه می‌کند و درمورد علائمی که دارید و سابقه‌ی بیماری‌هایی که در گذشته داشتید با شما صحبت می‌کند.
از آنجایی که هیپرکراتوز عارضه‌های مختلفی را به همراه دارد، آگاهی از علائم این بیماری به جز لکه‌های زبر و ضخیم پوستی، برای نتیجه‌گیری نهایی ضروری است.
اغلب نمونه‌برداری از پوست به پزشک کمک می‌کند تا علت بروز هیپرکراتوز را تشخیص دهد. نمونه‌برداری شامل برداشتن قسمتی از پوست است تا زیر میکروسکوپ بررسی شود.
جمع‌بندی
پیش از شروع درمان باید علت بیماری مشخص شود تا پزشک بتواند روش درمانی صحیح را به شما ارائه دهد.
درمان هیپرکراتوز
هیپرکراتوز تا حد زیادی قابل کنترل است. مؤثرترین گزینه‌های درمانی برای انواع مختلف هیپرکراتوز شامل این موارد است:
- کراتولیتیک برای از بین بردن لایه‌ی ضخیم بیرونی پوست طراحی شده است
- مرطوب‌کننده‌ها برای برطرف کردن خشکی پوست مورد استفاده قرار می‌گیرند
- کورتیکواستروئیدها التهاب پوست را کاهش می‌دهند
- رتینوئیدها برای تحریک رشد سلول‌های پوستی طراحی شده‌اند
بر این اساس، هر نوع بیماری درمان خاص خود را دارد. این روش‌های درمانی شامل:
| درمان‌هایی برای هیپرکراتوز | |
| هیپرکراتوز اپیدرمولیتیک | ژن درمانی؛ حمام با نمک دریا؛ رتینوئید خوراکی |
| هیپرکراتوز مولتیپل مینت انگشتی | رتینوئید؛ کراتولیتیک؛ برداشتن ضایعه‌ی پوستی با جراحی؛ اجتناب از گلوتن |
| هیپرکراتوز در نواحی آکرال | کراتولیتیک؛ بدون درمان |
| ایکتیوز لایه‌ای | مرطوب‌کننده؛ رتینوئید |
| کراتوزیس پیلاریس | لایه‌برداری و مرطوب کردن پوست به صورت روزانه؛ قرار گرفتن در معرض نور آفتاب برای به حداقل رساندن علائم |
| ایکتیوز وابسته به ایکس | لایه‌برداری و مرطوب کردن؛ رتینوئید خوراکی؛ کرم‌های حاوی لاکتیک اسید (یک کراتولیتیک) |
| هیپرکراتوز کف پا | کراتولیتیک؛ برداشتن انباشتگی‌های نوک تیز روی پوست برای تسکین ناحیه آسیب‌دیده |
| هیپرکراتوز نوک سینه و هاله‌ی اطراف پستان | رتینوئید؛ بدون هیچ درمانی |
| لیکن پلان | اگر علائم ملایم باشند درمانی وجود ندارد؛ کرم‌های کورتیکواستروئید؛ دهانشویه‌ها یا پمادها؛ کورتیکواستروئید خوراکی؛ اشعه درمانی ماوراء بنفش (UVA)؛ آنتی‌هیستامین؛ نرم‌کننده‌ها |
| کراتوز سبورئیک | کرایوتراپی (استفاده از دمای سرد)، برداشتن لکه‌ها یا ضایعه‌های پوستی؛ آلفا هیدروکسی اسید |
| پینه و میخچه | برداشتن ضایعه‌ی پوستی با یک اسکالپل (چاقوی جراحی)؛ عوض کردن کفش برای کاهش ساییدگی پوست؛ استفاده از کفی کفش برای کاهش فشار؛ جراحی در مواردی که این عارضه عود می‌کند |
| هیپرکراتوز لنتیکولاریز پرستانس | آنتی متابولیت‌ها که برای کاهش رشد سلولی بیش از حد پوست طراحی شده‌اند؛ برداشتن ضایعات پوستی از طریق جراحی؛ درمابراسیون؛ رتینوئید خوراکی |
| کراتوز آکتینیک | نرم‌کننده‌ها، آنتی‌متابولیت‌ها؛ داروهای تنظیم‌کننده‌ی ایمنی بدن برای کمک به کاهش واکنش‌های سیستم‌های ایمنی؛ کرایوتراپی؛ فوتو تراپی؛ لیزر درمانی؛ سوزاندن ضایعات پوستی با برق |
| زگیل‌ها | کرایوتراپی؛ سالیسیلیک اسید برای تسریع روند از بین رفتن سلول‌های مرده‌ی پوست |
چه زمانی با پزشک تماس بگیریم؟
برای بررسی علائم بیماری و درمان آن به پزشک مراجعه کنید. پزشک با بررسی شرایط بیمار بهترین درمان را به او توصیه می‌کند گاهی اوقات بیماری نیاز به درمان ندارد.
پیش‌بینی بیماری هیپرکراتوز
بسیاری از انواع هیپرکراتوز خطرناک نیستند و می‌توان با آن‌ها مقابله کرد. در واقع بسیاری از انواع هیپرکراتوز تنها از لحاظ ظاهری ناخوشایند هستند. این یعنی به ندرت پیش می‌آید که هیپوکراتوز مشکلاتی جدی برای بیمار به همراه داشته باشد.
برای مثال، هیپوکراتوز آکتینیک مستعد سرطانی شدن است و احتمال ابتلا به سرطان پوست وجود دارد.
اقداماتی که در صورت ابتلاء به هیپوکراتوز سبورئیک یا آکتینیک باید انجام دهید
از آنجایی که هیپرکراتوز سبورئیک و آکتینیک هر دو ممکن است منجر به سرطان شوند، لازم است به طور مرتب معاینه شوید تا وضعیت شما توسط پزشک بررسی شود. حتی اگر خودتان این عارضه را به‌طور مؤثری کنترل کرده‌اید، باید آزمایشات سرطان پوست و بررسی تغییرات غیرمعمول پوست انجام شود.
مقابله با بیماری
غلبه بر یک عارضه‌ی پوستی مانند هیپرکراتوز همیشه کار آسانی نیست زیرا این عارضه با علائم فیزیکی همراه است و بر زیبایی فرد تأثیر می‌گذارد. با این حال، با درمان درست می‌توان علائم این بیماری را کنترل کرد و ظاهر پوست را بهبود بخشید.
خلاصه
«هیپرکراتوز» اصطلاحی کلی است که برای توصیف انواع عارضه‌های پوستی به کار می‌رود. عارضه‌هایی که به هیپرکراتوز مربوط هستند، علائم مختلفی دارند. با این حال، چیزی که در میان آن‌ها مشترک است، تولید بیش از حد کراتین است.
ممکن است تشخیص هیپوکراتوز زمان ببرد. با پزشک همکاری کنید تا علت زمینه‌ای عارضه‌ی پوستی مشخص شود. زمانی که علت بیماری مشخص شد، درمان صحیح برای مقابله با عارضه‌ی پوستی آغاز می‌شود.
یادداشت
ممکن است مقابله با عارضه‌ی پوستی دشوار باشد، خصوصاً اگر علائم دردناکی داشته باشد. خبر خوب این است که در بیشتر مواقع هیپرکراتوز با درمان صحیح قابل کنترل است. در اکثر موارد، این عارضه شدید و کشنده نیست.
در صورت ابتلا به هیپوکراتوز بهترین کار این است که درمورد این عارضه و نگرانی‌هایی که دارید با یک درماتولوژیست (متخصص پوست، مو، زیبایی) صحبت کنید. پزشک مراحل بعدی درمان این عارضه را مشخص می‌کند.
پرسش‌های متداول
چه عواملی باعث ایجاد هیپوکراتوز می‌شود؟
علت هیپوکراتوز به نوع این عارضه بستگی دارد. برخی از انواع این بیماری، ارثی هستند و انواع دیگر در طول زندگی ایجاد می‌شوند. علت هیپرکراتوز همیشه مشخص نیست.
چطور هیپوکراتوز را درمان کنیم؟
درمان هیپوکراتوز به نوع بیماری و علت زمینه‌ای بستگی دارد. درمان همیشه لازم نیست زیرا برخی از انواع هیپوکراتوز هیچ علامتی ندارند یا با علائم جزئی که روی زیبایی بیمار تأثیر می‌گذارند همراه هستند. متداول‌ترین روش‌های درمانی شامل کراتولیتیک‌ها، مرطوب‌کننده‌ها، نرم‌کننده‌ها و رتینوئیدها است.
آیا لازم است هیپوکراتوز برداشته شود؟
همیشه جراحی لازم نیست، اگرچه این روش برای انواع خاصی از هیپوکراتوز امیدوارکننده است. اگر می‌خواهید ضایعه‌های پوستی یا زبر شدن پوست با جراحی درمان شود، با پزشک درمورد انواع گزینه‌های درمانی مشورت کنید.
