پیشگیری از زخم فشاری در کودکان | مانیکان
اطلاعاتی برای والدین و پرستاران
این مقاله، اطلاعاتی را در زمینه‌ی زخم‌های فشاری (زخم بستر)، چگونگی گسترش آن‌ها و کارهایی که باید در جهت پیشگیری انجام داد، برای والدین، پرستاران و کودکان ارائه می‌دهد. گاهی اوقات، برای تفاوت درمان فرزند شما با این بروشور دلایل خوبی وجود دارد و در این زمینه باید با متخصص بهداشت و درمان مشورت کنید. این نکته ضروری است که شما و کودک‌تان (اگر توانایی‌اش را داشته باشد) در مراقبت از او نقش دارید و هردو باید درمورد پیشگیری و کنترل زخم‌های فشاری تصمیم‌گیری کنید. این تعامل در مراقبت، پیامدهای مطلوب‌تری برای کودک در پی دارد.
زخم فشاری چیست؟
زخم فشاری، آسیبی است که به پوست و بافت‌های زیرین وارد شده و منجر به اختلال در جریان خون میشود و در نتیجه، اکسیژن و مواد مغذی به بافت پوست نمی‌رسد. علت ایجاد زخم بستر مختلف دارد، مخصوصاً اگر کودک‌تان دچار بیماری باشد. این عارضه دردناک است و منجر به عوارض زخم بستر بیشتری میشود. ممکن است علل زخم فشاری این موارد باشد:
- فشار: این عارضه زمانی رخ می‌دهد که وزن بدن یا هر وسیله‌ی دیگری مانند ویلچر، سوند ادراری، لوله تغذیه (گاستروستومی) یا لوله‌ی داخل بینی، آتل‌بندی، بریس یا ارتز، آنژیوکت، دستگاه تست اکسیژن یا گچ گرفتن روی پوست فشار وارد کند.
- سایش و اصطکاک: این مشکل زمانی به‌وجود می‌آید که پوست کودک کشیده شده یا چندین بار روی سطوحی مثل تشک یا دیگر چیزهایی که در بالا به آن اشاره شد ساییده شود. علت این اتفاق سُر خوردن کودک از روی تخت یا صندلی و یا به دلیل حرکت و کنترل نادرست است.
- رطوبت: این عامل منجر به شروع بروز زخم میشود.
- آسیب قبلی: اگر کودک شما در گذشته به زخم فشاری مبتلا شده، پوست او در معرض آسیب‌های بیشتر قرار خواهد گرفت.
نشانه های زخم بستر
اولین نشانه‌ی زخم بستر معمولاً تغییر رنگ پوست است. ممکن است پوست کمی قرمز یا کبود شود. ممکن است به‌تدریج اوضاع وخیم‌تر شده و در نهایت، منجر به زخم باز شود.
زخم‌های فشاری بیشتر در جاهایی که دارای برجستگی استخوان است (استخوان نزدیک پوست) ایجاد می‌شوند؛ مثلاً پشت سر، نشیمن‌گاه، ستون فقرات، گوش، تیغه‌ی بینی، پاشنه و آرنج.
چه علائمی هشدار دهنده هستند؟
- لکه‌های پوستی قرمز روی کودکان با پوست روشن
- لکه‌های بنفش/آبی روی کودکان با پوست تیره
- ممکن است پوست گرم، سفت یا نرم و یا ظاهری براق داشته باشد
- تاول یا ترک پوستی ایجاد میشود
- نواحی از بدن که متورم شده دچار درد میشود
چرا کودک شما در معرض زخم فشاری است؟
هر کودکی ممکن است مبتلا به زخم فشاری شود، ولی برخی از آن‌ها بیشتر در معرض بروز این نوع‌ها زخم‌ها هستند:
به عنوان مثال، کودکانی که:
- تحرک آن‌ها کم‌تر شده؛ مثلاً اگر کودک شمار بیمار شده است و باید برای مدت‌زمانی طولانی در رختخواب، صندلی یا ویلچر بماند، یا این‌که به‌خاطر بیماری یا وضعیت سلامتی‌‌اش تغییر دادن حالت قرار گرفتن بدن بدون کمک دیگران برایش امکانپذیر نیست.
- اگر به دلیل وجود چیزهایی مانند ویلچر، لوله‌ی سوند ادراری و لوله‌ی تغذیه، بریس، گچ‌گرفتگی، دستگاه تست اکسیژن، ماسک صورت و آنژیوکت (برای داروهایی که از طریق رگ وارد بدن می‌شوند) تحرک او محدود شده یا پوست او دچار سایش شده باشد.
- کودکی که رژیم غذایی مناسبی ندارد و به میزان کافی آب نمی‌نوشد.
- کودکی که دچار اضافه وزن یا کمبود وزن است؛ زیرا این موارد به تحرک و وضعیت پوست تأثیر می‌گذارند و باعث می‌شوند راحت‌تر آسیب ببیند.
- رطوبت بالای بدن به دلیل بی‌اختیاری ادراری یا تعریق که باعث زخم در قسمت‌هایی از ران میشود.
- سابقه‌ی بروز زخم‌های فشاری در گذشته
- کودکی که دچار بیماری مزمن است یا تحت عمل جراحی قرار گرفته
- کودکی دچار ضایعه‌ی نخاعی است و یا نمی‌تواند درد را در قسمتی از بدنش حس کند
- کسی که درحال حاضر از زخم فشاری رنج می‌برد
- کودکی که حرارت بدنش برای مدت‌زمانی طولانی بالا بوده است
کارهایی که از دست شما برمی‌آید
به‌عنوان پدر و مادر و یا پرستار شما نقش مهمی در کمک به مراقبت از پوست او دارید. درمورد بهترین راه کاهش و تسکین قسمت‌هایی از پوست که در معرض زخم‌های فشاری هستند، با متخصص بهداشت و درمان مشورت کنید.
این مشورت باید شامل:
- طرز نشستن و دراز کشیدن صحیح
- چگونگی کمک به کودک در نشستن و دراز کشیدن
- این‌که کودک چندوقت بک‌بار نیاز به جابجایی روی صندلی دارد
- چگونگی مراقبت از پاهای کودک
- نگه‌داشتن حالت بدن کودک در وضعیتی مناسب
- این‌که باید از چه تجهیزاتی استفاده کنید و طرز استفاده‌ی آن چگونه است
موارد مهمی که باید آن‌ها را مورد بررسی قرار داد، شامل:
پوست
هرروز پوست کودک‌تان را معاینه کنید-زمانی که بدن کودک را شستشو می‌دهید یا لباس به تن او می‌کنید، با دقت پوست کودک را بررسی کنید و اگر نشانه‌ای از بروز زخم فشاری را مشاهده کردید، بلافاصله با متخصص بهداشت و درمان مشورت کنید. شناسایی علائم زخم بستر در مراحل اولیه از بروز چنین زخم‌هایی پیشگیری می‌کند.
سطوح
درمورد تشک و تجهیزات مخصوص با متخصص بهداشت و درمان کودک خود مشورت کنید. آن‌ها درمورد مزایا و خطرات احتمالی چنین تجهیزاتی به شما مشورت می‌دهند و در این مورد که آیا کودک شما به آن نیاز دارد یا نه تصمیم‌گیری می‌کند.
تداوم تحرک
به تحرک کودک کمک کنید- این کار با حرکت دادن و تغییر دادن حالت قرارگیری بدن او تا حد ممکن انجام میشود. ترغیب و یا کمک به کودک برای تغییر حالت قرار گرفتن بدن تا حد امکان به کاهش فشار روی قسمت‌هایی از بدن که دارای استخوان است منجر میشود. کودکانی که از ویلچر استفاده می‌کنند باید مرتباً روی صندلی جابجا شوند تا امکان بروز زخم فشاری در نشیمن‌گاه کاهش پیدا کنند. اگر کودک شما به زخم فشاری مبتلا شده، باید از نشستن یا دراز کشیدن روی زخم اجتناب کند، زیرا این کار باعث وخامت زخم خواهد شد.
از فشار یا سایش پوست خودداری کنید- اطمینان حاصل کنید که کودک شما روی هیچ لوله، سیم یا هرچیز دیگری دراز نکشیده باشد. ملحفه‌های کودک نباید چین و چروک داشته باشد تا باعث سایش نشود. همیشه از ملحفه برای جابجا کردن کودکان در سنین بالاتر استفاده کنید. هنگام حرکت دادن، کودک را روی تخت نکشید. اگر کودک آتل، گچ گرفتگی و یا بریس دارد در صورت هرگونه نگرانی بلافاصله به متخصص بهداشت و درمان اطلاع دهید.
تجهیزات و وسایل را به‌طور مرتب چک کنید- اطمینان حاصل کنید که ویلچر، کوسن و یا آتل‌ها توسط تراپیست یا متخصص فیزیوتراپی سرجای خود دارد و اگر هر مشکلی با این تجهیزات داشتید فوراً به آن‌ها گزارش دهید.
بی‌اختیاری
پوست کودک را تمیز و خشک نگه دارید- پوست را به محض آلودگی شستشو داده و خشک کنید. وقتی پوست کودک را خشک می‌کنید آن را به آرامی نوازش کرده و از مالش شدید پوست خودداری کنید. چندوقت یک‌بار پوست خشک او را مرطوب کنید. از کرم یا اسپری مخصوص برای حفاظت از پوست کودک در برابر ادرار، مدفوع، تعریق یا خونریزی زخم حفاظت کنید. این کار باید با ملایمت انجام شود.
وضعیت تغذیه
اطمینان حاصل کنید که کودک در خوردن و آشامیدن وضعیت مناسبی دارد- به کودک کمک کنید تا رژیم غذایی مناسب با انواع میوه‌های تازه، سبزیجات و غذاهایی سرشار از پروتئین (مانند گوشت، ماهی، تخم‌مرغ، پنیر و لبنیات) داشته باشد و یا اگر تغذیه او از طریق لوله انجام میشود اطمینان حاصل کنید که تمام غذاها و آب مورد نیاز که برای او تجویز شده در رژیم غذایی‌اش رعایت شده باشد. کودک را به نوشیدن مایعات کافی به‌خصوص آب ترغیب کنید تا پوست او نرم بماند.
راهکارها و توصیه‌های عملی
بایدها:
- مرتباً حالت قرارگرفتن بدن کودک را تغییر دهید- زمانی که او روی تخت یا صندلی است، برای مدت‌زمانی طولانی او را به یک حالت نگه ندارید.
- به دقت از پوست او مراقبت کنید – پوست را تمیز و عاری از هرگونه رطوبت نگه دارید.
- او را به داشتن رژیم غذایی سالم تشویق کنید.
- از تجهیزاتی که متخصص بهداشت و درمان آن را توصیه کرده، استفاده کنید.
- لکه‌های قرمز یا بنفش تیره روی پوست کودک را بررسی کنید و بلافاصله اطلاع دهید.
نبایدها:
- روی کوسن حلقه‌ای ننشینید (ممکن باعث آسیب بیشتر شود)
- نواحی تحت فشار را ماساژ یا مالش ندهید.
- کودک را روی ملحفه‌های مرطوب یا دارای چین و چروک نکشید
- از پوست گوسفند برای کاهش فشار استفاده نکنید.
- از پدهای جذب ادرار زیر کودک استفاده نکنید و تا حد امکان از آن‌ها اجتناب کنید.
- سعی نکنید خودتان اقدام به درمان کنید- از متخصص بهداشت و درمان یا پرستار متخصص کمک بگیرید.
اگر درمورد پوست کودک‌تان هر سوال یا نگرانی دارید و یا مایلید اطلاعات بیشتری داشته باشید، از کارکنان بخش پرستاری که در بیمارستان یا منزل از کودک شما مراقبت می‌کنند، کمک بگیرید.
