فیبرین چیست؟ | مانیکان
در کودکی چند بار پوستتان دچار بریدگی، خراشیدگی یا هر آسیب‌دیدگی سطحی دیگری شده و جای زخم باقی مانده است؟ چند بار به جای زخم نگاه کردید و درموردش چیزی به یاد نیاوردید؟ آن جای زخم فیبرین است. فیبرین پلیمری است که برای لخته شدن یا دلمه بستن زخم توسط بدن شما ایجاد می‌شود.
همان‌طور که از نامش مشخص است، این فکر به ذهنمان می‌رسد که فیبرین احتمالاً نوعی مواد پارچه‌ای است. فیبرین یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در بدن است که باعث انعقاد و لخته شدن خون شده و باعث قطع خونریزی می‌شود.
به‌طور خلاصه، فیبرین در ابتدا یک فیبرینوژن در خون است. فیبرینوژن یک پروتئین محلول در پلاسما است. با واکنش‌های پیچیده و بر مبنای آنزیم که به آن‌ها مسیر خارجی انعقاد (آسیب‌دیدگی بافت‌ها یا رگ‌های ما) یا مسیر داخلی انعقاد (بر اثر عفونت یا التهاب) گفته می‌شود، فیبرینوژن در رشته‌هایی به نام پلیمریزاسیون قرار می‌گیرد که در نهایت منجر به چیزی می‌شود که ما آن را لخته شدن خون می‌نامیم.
از آن‌جایی که حادثه و آسیب‌دیدگی برای همه‌ی ما پیش آمده، قطعاً در بدن‌هایمان شاهد دلمه بستن زخم یا لخته شدن خون بوده‌ایم. اگر در این مورد کنجکاو شده باشید و نگاه دقیقی به جای زخم انداخته باشید، احتمالاً دیده‌اید که ظاهر فیبرهای سفیدرنگ و نازک که از جای زخم بیرون می‌زنند چگونه است. ظاهر فیبرین زیر میکروسکوپ مانند آن ساختار فیبرمانند سفیدرنگ است.
اگر زیر میکروسکوپ به این ماده نگاه کنید، ساختاری متخلخل با ظاهری تقریباً مانند تار عنکبوت می‌بینید. ظاهر فیبرین زیر میکروسکوپ این‌گونه است.
متاسفانه، با اینکه فیبرین نقش مهمی در روند ترمیم زخم و آسیب‌دیدگی بافت دارد، ولی با بالا رفتن سن ممکن است دچار تغییراتی شود. این تغییرات شامل انعقاد خون و فیبرینولیتیک (ضدانعقاد) است. تحقیقات نشان می‌دهد که در افراد مسن که از سلامتی کامل برخوردارند، فعالیت آنزیم انعقاد خون تشدید می‌شود و همزمان تشکیل فیبرین و هیپرفیبرینولیز افزایش پیدا می‌کند. در نتیجه فرد بیشتر در معرض ابتلاء به انواع مختلف گرفتگی عروق، لخته شدن شریانی یا وریدی قرار می‌گیرد. گرفتگی عروق در نتیجه‌ی تولید بیش از حد فیبرین اتفاق می‌افتد. این مسئله نه تنها برای سلامتی مضر است، بلکه ممکن است بسیار خطرناک باشد. نمونه‌ای که برای همه‌ی ما آشناست، سکته‌ی مغزی است- وقتی که خون در مغز لخته شده و منجر به ناتوانی فرد یا عوارض ناگوارتری می‌شود.
در این لینک 👈 عواملی که بر روند بهبود زخم مؤثر هستند
انواع دیگری از گرفتگی عروق وجود دارد که درمورد آن‌ها شنیده‌ایم. اغلب به ما تأکید می‌کنند که با توجه بی‌تحرکی و پشت میز نشینی اکثر ما، اینکه هرچند ساعت بلند شویم و کمی راه برویم بسیار اهمیت دارد. دلیل اهمیت این مسئله، پیشگیری از لخته شدن خون در پاها یا ابتلا به ترومبوز ورید عمقی است. این لخته‌ها در سیستم گردش خون در حرکت هستند و وارد ریه‌ها، قلب یا مغز می‌شوند. این عارضه ممکن است منجر به مرگ شود. مورد دیگر، آمبولی ریه است که در آن یکی از شریان‌های ریه دچار گرفتگی می‌شود. بزرگ‌ترین خطر آمبولی ریه اغلب پس از جراحی رخ می‌دهد. این عارضه معمولاً با دز پایین هپارین که نوعی داروی ضدانعقادی است قابل پیشگیری خواهد بود.
علاوه بر لخته‌های خون در ترومبوز ورید عمقی و آمبولی ریه، عارضه‌ها و سندروم‌های دیگری نیز وجود دارند که ناشی از تولید ناکافی یا نامناسب مواد شیمیایی هستند که باعث تغییر فیبرینوژن به فیبر می‌شود. اختلالات ژنتیکی و آسیب‌دیدگی کبد (به دلیل بیماری یا عوامل محیطی) شایع‌ترین دلایل این مسائل هستند که به‌طور کلی به آن هموفیلی گفته می‌شود.
از آن‌جایی که تولید بیش از حد یا ناکافی فیبرین هر دو خطرناک هستند، داروهایی برای مقابله با این عوارض وجود دارد. این داروها شامل روزانه یک دز آسپرین یا تجویز داروهای ضدانعقادی مانند وارفارین است. راه‌های زیادی برای درمان این اختلالات وجود دارد.
در موارد اورژانسی باید چه کار کنیم؟ اگر بیمار با لخته خون ناشی از ترومبوز ورید عمقی یا آمبولی ریه به اورژانس مراجعه کند چه اتفاقی می‌افتد؟ پزشک گزینه‌های مختلفی را پیش رو دارد ولی یکی از روش‌های قدیمی، آنزیمی به نام استرپتوکیناز است. آنزیم استرپتوکیناز که در دهه‌ی ٣٠ میلادی کشف شد، ماده‌ای شیمیایی است که در اصل توسط باکتری‌ها تشکیل شده است. باکتری از استرپتوکیناز برای جداسازی و مصون ماندن در برابر سیستم ایمنی بدن استفاده می‌کند. دانشمندان و پزشکان درمورد نحوه‌ی سنتز پروتئین آموزش دیده‌اند و از آن به‌عنوان درمان ترومبوز استفاده می‌کنند.
استرپتوکیناز باعث ترشح پلاسمین می‌شود که لخته‌های فیبرین را تجزیه می‌کند. وقتی از این روش برای بیمار مبتلا به ترومبوز استفاده شود، فعالیت‌های آنزیمی منجر به تجزیه‌ی سریع لخته‌ی خون می‌شود و اثرات و شدت ترومبوز کاهش پیدا می‌کند.
استفاده از استرپتوکیناز دیگر مثل قبل رایج نیست و از داروهای دیگری که عملکردی مشابه دارند (تحریک ترشح پلاسمین برای تجزیه‌ی فیبرین) بیشتر استفاده می‌شود. در میان گزینه‌های درمانی آنزیم‌هایی مانند آنیسترپلاز و تنکتپلاز رایج‌ترین آنزیم‌ها به شمار می‌آیند.
البته مراجعه به اورژانس زیاد رایج نیست، مگر اینکه برای مواردی جدی مانند سکته‌ی مغزی یا حمله‌ی قلبی باشد. ممکن است کسی صرفاً بخواهد درمورد نحوه‌ی ارتقای سلامت متابولیسم فیبرین بداند. همه‌ی موارد جدی و شدید نیستند.
نباید فیبرین و اهمیت آن را نادیده بگیریم. از همان دوران کودکی که دچار آسیب‌دیدگی می‌شدیم، فیبرین را دیده‌ایم؛ مینور و ماژور. خیلی از ما هیچوقت درمورد آن خراشیدگی‌ها یا بریدگی‌ها فکر نکرده‌ایم. نه تنها این ماده برای ترمیم آسیب‌دیدگی‌های ما در طول روز ضروری است، بلکه تولید بی‌ثمر آن ممکن است منجر به بروز مشکلاتی برای سلامتی با حتی مرگ شود.
