مراقبت از زخم بستر | مانیکان
چگونگی مراقبت از زخم‌های فشاری
زخم بستر یا زخم فشاری ، قسمتی در پوست است که بر اثر سایش یا فشار روی آن، دچار آسیب شده است.
عوامل
زخم‌های فشاری زمانی بروز می‌کنند که برای مدت زمانی طولانی روی پوست فشار وارد شده باشد. این اتفاق باعث کاهش جریان خون در آن ناحیه خواهد شد. بدون خون کافی، پوست از بین می‌رود و زخم ایجاد می‌شود.
درصورتی که در این شرایط هستید، احتمال ابتلا به زخم فشاری وجود دارد:
- استفاده از ویلچر یا استراحت طولانی‌مدت روی تخت
- سن بالا
- عدم توانایی در حرکت دادن اعضای خاصی از بدن بدون کمک دیگران
- مبتلا بودن به یک بیماری که بر جریان خون اثر بگذارد، مانند دیابت یا بیماری‌های عروقی
- مبتلا بودن به بیماری آلزایمر یا وضعیت دیگری که بر سلامت روان تأثیر می‌گذارد
- داشتن پوست شکننده و حساس
- بی‌اختیاری ادرار و مدفوع
- عدم دریافت مواد مغذی کافی
علائم
زخم‌های فشاری براساس شدت علائم، دسته‌بندی می‌شود. زخم درجه ١، خفیف‌ترین نوع زخم است. زخم درجه ٤، وخیم‌ترین نوع آن است.
- درجه ١: قسمتی از پوست قرمز و دردناک است و اگر روی آن فشار وارد شود، سفید نخواهد شد. این علامت بروز یک زخم است. ممکن است پوست گرم، سرد، سفت یا نرم باشد.
- درجه ٢: تاول‌های پوستی یا زخم باز بروز پیدا می‌کند. ممکن است ناحیه‌ی اطراف زخم، قرمز یا ملتهب باشد.
- درجه ٣: حالا پوست دچار یک فرورفتگی چاله‌مانند و باز شده است. بافت زیر پوست آسیب دیده و ممکن است در فرورفتگی زخم، چربی بدن قابل مشاهده باشد.
- درجه ٤: زخم فشاری آن‌قدر عمیق شده که به ماهیچه و استخوان آسیب رسانده است.گاهی تاندون‌ها و مفاصل هم آسیب دیده‌اند.
دو نوع زخم فشاری وجود دارد که در این دسته‌بندی‌ها قرار نمی‌گیرند:
- زخم‌هایی در پوست مرده که به رنگ زرد، قهوه‌ای یا قهوه‌ای روشن و یا سبز هستند. پوست مرده مانع از آن می‌شود که عمق زخم را مشخص کنیم. این نوع زخم «غیرقابل‌تشخیص» است.
- زخم‌های فشاری که در بافت عمیق زیر پوست بروز پیدا می‌کنند. به این نوع زخم، آسیب بافت عمیق گفته می‌شود. این ناحیه ممکن است به بنفش تیره یا قهوه‌ای تغییر رنگ دهد. ممکن است تاول پر خون زیر پوست وجود داشته باشد. این نوع آسیب پوستی ممکن است به سرعت به زخم فشاری درجه ٣ و ٤ تبدیل شود.
در این لینک > تشخیص زخم بستر
زخم‌های فشاری، در پوست نواحی از بدن که دارای استخوان است شکل می‌گیرد، از جمله:
- لگن خاصره
- آرنج
- پهلوها
- پاشنه‌ها
- قوزک‌ها
- شانه‌ها
- کمر
- پشت سر
مراقبت از زخم بستر
زخم‌های درجه ١ یا ٢ اغلب درصورت درمان درست، بهبود پیدا می‌کنند. درمان زخم‌های درجه ٣ و ٤ سخت‌تر است و گاهی تا مدت‌ها طول می‌کشد. در این‌جا درمورد چگونگی مراقبت از زخم بستر در منزل توضیح می‌دهیم.
در این لینک > درمان خانگی زخم بستر
فشار را از روی زخم بردارید.
- از بالش‌های مخصوص، تشک فومی، پاشنه‌بند یا تشک ضد زخم بستر استفاده کنید تا فشار را کاهش دهید. بعضی از تشک‌ها با آب یا هوا پر شده‌اند و از ضربه خوردن و آسیب دیدن بدن جلوگیری می‌کنند. نوع تشکی که استفاده می‌کنید به نوع زخم و این‌که روی ویلچر هستید یا تخت، بستگی دارد. با پزشک خود در مورد انتخاب بهترین گزینه مثلاً شکل و نوع مواد مشورت کنید.
- چندوقت یک‌بار حالت قرارگیری بدن را تغییر دهید. اگر روی ویلچر هستید، سعی کنید هر پانزده دقیقه یک‌بار این کار را انجام دهید. اگر روی تخت هستید، باید هردوساعت یک‌بار جابجا شوید.
طبق دستور پزشک از زخم مراقبت کنید. زخم را تمیز نگه دارید تا از عفونت پیشگیری کنید. هنگام پانسمان، هربار زخم را تمیز کنید.
- در زخم درجه ١، می‌توانید با استفاده از صابونی ملایم و آب ولرم ناحیه‌ی آسیب‌دیده را به آرامی شستشو دهید. درصورت لزوم، از چیزی استفاده کنید که جلوی تماس مایعات بدن با زخم را بگیرد. از پزشک بخواهید نوعی مرطوب‌کننده به شما معرفی کند.
- زخم‌های فشاری درجه ٢، باید با آب نمک (سرم سالین) شستشو داده شوند تا بافت مرده و جدا شده‌ی پوست برداشته شود. می‌توانید از پزشک بخواهید نوعی محلول شستشو به شما توصیه کند.
- از هیدروژن پراکسید یا بتادین استفاده نکنید. ممکن است این مواد به پوست آسیب بزنند.
- زخم را با پانسمان مخصوص بپوشانید. پانسمان از زخم در برابر عفونت محافظت می‌کند و رطوبت زخم را حفظ می‌کند تا بتواند بهبود پیدا کند.
- با پزشک خود درمورد نوع پانسمان مشورت کنید. براساس اندازه و درجه‌ی زخم، می‌توانید از لایه‌ی پلاستیکی نازک، گاز، ژل، فوم یا نوع دیگری از پانسمان استفاده کنید.
- بیشتر زخم‌های درجه ٣ و ٤، توسط پزشک درمان می‌شوند. درمورد مراقبت‌های تخصصی درمنزل از او سؤال کنید.
آسیب یا سایش را بیشتر نکنید.
- روی ملحفه‌ها پودر بزنید تا پوست‌تان روی آن ساییده نشود.
- هنگام جابجا کردن حالت بدن، مراقب سر خوردن یا لغزیدن باشید. بدن طوری قرار نگیرد که روی زخم فشار وارد شود.
- با تمیز کردن و حفظ رطوبت پوست از آن مراقبت کنید.
- هرروز پوست خود را معاینه کنید. از پرستار یا کسی که به او اعتماد دارید بخواهید نواحی که برایتان قابل مشاهده نیست را بررسی کند.
- اگر زخم فشاری تغییر کرد یا دچار زخم جدیدی شدید، به پزشک‌تان اطلاع دهید.
از سلامت خود مراقبت کنید.
- غذاهای مقوی بخورید. از مواد مغذی که برای بهبود زخم به شما کمک می‌کند، استفاده کنید.
- اضافه وزن خود را کاهش دهید.
- استراحت طولانی داشته باشید.
- با مشورت پزشک، به آرامی بدن را بکشید و ورزش‌های سبک انجام دهید. این کار به بهبود گردش خون کمک می‌کند.
پوست اطراف زخم را ماساژ ندهید. ممکن است این کار باعث آسیب بیشتر شود. از کوسن‌های دوناتی شکل یا حلقه‌ای استفاده نکنید. این نوع کوسن‌ها جریان خون را در آن ناحیه کاهش می‌دهند و موجب ایجاد زخم می‌شوند.
چه زمانی با دکتر زخم بستر تماس بگیریم
درصورت بروز تاول یا زخم باز با پزشک تماس بگیرید.
اگر علائم عفونی مشاهده شد، فوراً با پزشک تماس بگیرید. علائمی مانند:
- بوی بد از زخم
- چرکی که از زخم خارج می‌شود
- قرمزی و درد در اطراف زخم
- گرم یا متورم شدن پوست اطراف زخم
- تب
